Ülkemizde pek çok üründe olduğu gibi zeytin ve zeytinyağında fiyatları üç unsur belirlemektedir.
1-Arz-talep dengesi
2-İhracat talepleri ve miktarı
3-Alıcılar(İşletme, Depocu, Tüccar, İhracatçı)
Sofralık zeytin fiyatları Marmarabirlik tarafından açıklanırken, zeytinyağı fiyatları ise TARİŞ Zeytin ve Zeytinyağı Tarım Satış Kooperatifleri Birliği tarafından açıklanmaktadır. Üretici eline geçen fiyatlarda birliklerin verdiği fiyatlar esas alınmakta, piyasa bu fiyatlara göre oluşmaktadır. Birliklerin zeytin ve zeytinyağı piyasasını etkileyici rol oynadığı dikkate alındığında ilan edilen fiyatların miktarı kadar, fiyatların zamanında açıklanması da ayrıca önem taşımaktadır. Sofralık zeytinde ve zeytinyağında üreticiye güven verici bir fiyat politikası takip edilmemesi yanında etkili bir stoklama sistemi bulunmaması ile birlikte, yok yılında fiyatlar yükselirken var yılında fiyatlar düşmektedir.
Her ne kadar üretici örgütleri zeytinyağı alımı yapmakta iseler de Marmara Birlik dışındaki alımlar zeytinyağı fiyatları üzerinde etkili olamamaktadır.
Batıda ve zeytincilikte gelşmiş ülkelerde de zeytin üretim rakamlarına var/yok yıllar mevcuttur.Ancak,Örneğin ispanya’da bu oran100/75 iken bizde 100/30 gibidir.Ancak zeytin ve zeytinyağında rekolte miktarları fiyatları az etkileyen unsurlardan birisidir.Zira rekolteyi belirleyen zeytin sanayicilerinin kuruluşu olan UZZK (Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi) dır.Rekolte ne kadar düşük olursa olsun UZZK rakamları şişirerek,yuvarlayarak zeytini istediği fiyatlardan üreticiden alabilmektedir.
İhracat ise önceki gün açıkladığımız gibi kg fiyatları ortalama olarak 4 Dolar civarında seyretmektedir.
Her ne kadar Türkiye’nin zeytinyağı ihracatı, yıldan yıla zeytin ve buna bağlı olarak zeytinyağı üretiminde meydana gelen dalgalanmalar nedeniyle artış ve düşüşler göstermektedir. 2006-2016 sürecinde en fazla 130 000 ton en az ise 112 bin ton olarak ihracat gerçekleşmiştir.
İşleme teknolojisi, pazarlama politikaları ve rakiplerimizin zeytinyağı üretimindeki yükseliş ve düşüşler de ihracatımızı etkileyen diğer önemli unsurlardır.
Zeytin ve zeytinyağı ihracatımızdan 2018 yılı verilerine göre 364,9 milyon dolar gelir elde edilmiştir. Olumsuz hava koşulları, hastalık ve zararlıların etkisi ile üretimde önde gelen ülkelerin rekoltelerinde yaşanan düşüşler, dolar kurundaki değişimlerin etkisi, hedef pazarlara yönelik yapılan çalışmalar, dünyada zeytinyağına yönelik talebin artması ile birlikte ihracatımızda da artış meydana gelmiştir.
“Dünyada zeytinyağına yönelik talebin artması ile birlikte ülkemizin ihracat yaptığı ülke sayısı da artış göstermiştir. Zeytinyağı ihracatımızda öne çıkan ülkeler; ABD, İspanya, Suudi Arabistan’dır. Hem üretici hem de ihracatçı ülke konumunda olan İtalya ve İspanya, bizim içim hem pazar hem de diğer pazarlarda rakip olmaları nedeniyle zeytinyağı ihracatımızda oldukça önem taşımaktadır. Ayrıca bu ülkelerin üretim ve talep durumları da ihracatımızı birebir etkilemektedir. Bu nedenle üretici AB ülkeleri Ülkemizin zeytinyağı ihracatında ayrı bir öneme sahiptir.”
“Ülkemizde artan üretimin gereği gibi değerlendirilmesi, bu amaçla ihracatın artırılması bakımından pazar araştırmaları yapılarak yeni pazarlar bulunmalı, potansiyel durumda olan pazarlara ayrıca önem verilmelidir.”
“Türkiye’nin zeytin üretiminde kendine yeterli olması ve artan üretimle birlikte ithalatı yok denecek düzeydedir. Nitekim 2017 yılında 19 ton zeytinyağı ithalatı yapılmıştır. Ancak 2018 yılında 4 milyon 846 bin ton zeytinyağı ithal edilmiştir. Bu zeytinyağının yüzde 99,7’si Suriye’den getirilmiştir. “(*)
Zeytin zeytinyağı piyasalarında gelişmeler doğrultusunda hem bu köşeden hem de TV DEN ekranlarından Her Çarşamba günü saat 19.30’dan itibaren zeytin ve zeytinyağı üreticisini bilglendireceğiz.
(*)Kaynak TZOB 2019 İktisadi ve Zirai Rapor.
ÖNEMLİ NOT: Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir.