Gümrük ve Ticaret Bakanı Sayın Ruhsar Pekcan tarafından geçtiğimiz günlerde açıklanan “Yeni Toptancı Halleri Yasa Tasarısı” tarım ürünlerinin pazarlanmasında ortaya çıkan sorunları bir defa daha gündeme taşıdı.
Her ne kadar “Yeni Toptancı Halleri Yasa Tasarısı” sında birincil amaçlar gıda enflasyonunu önlemek,Toptancı hallerinin işleyişlerini düzene sokmak ve alt yapı eksiklerini tamamlamak ise de tarım ürünlerinin pazarlanması bu yasa ile doğrudan ilişkilidir.
Tarım ürünlerinin pazarlanması denilince tarım sektörünce üretilen ürünlerin tarla, bahçe,hayvancık ürünleri ya da tarımsal işletme gibi üretim birimlerinden tüketiciye ulaşıncaya kadar geçen sürecin her aşamasında ortaya çıkan faaliyetleri içermektedir.
Son yıllarda küresel ve ulusal piyasalarda yaşanan ekonomik krizler, küresel iklim değişikliği başta olmak üzere gibi unsurlar ise tarım ürünleri ve gıda başta olmak üzere pazarlama sürecini içeren tüm önlemlerin önceden alınmasını zorunlu kılmaktadır.
Bunun için de – her ne kadar serbest piyasalar kendi şartlarını oluştursa da -devletler tarafından, milli ekonomiler için son derece önemli olduğundan dolayı pazarlama faaliyetleri yasalarla düzenlenmektedir.
Pazarlama kuruluşlarından birisi de toptancı halleridir.
Ülkemizde toptancı haller meyve ve sebze pazarlamasındaki en önemli pazarlardır.
Mali açıdan meyve ve sebze pazarlamasının kayıt altına alınmasında hallerin rolleri oldukça önemlidir. Ancak toptancı halleri de kayıt dışılığın nedenleri arasında yer almaktadır. Tarımsal ürün pazarlama sektöründeki kayıt dışı pazarlama oranının yüksekliği toptancı hallerinin önemi daha da artırmaktadır.
Çıkarılan yasa ve alınan mali önlemlere rağmen Bazı araştırmalara göre toplam meyve ve sebze üretiminin yaklaşık olarak % 27’si’ toptancı hallerinde satılmaktadır.
Mevhibe Albayrak ve arkadaşlarının yaptıkları bir araştırmaya göre bu oran sebzelerde Ege, Marmara ve Akdeniz’de % 70’e kadar çıkabilmektedir.
“TÜSEMKOM tarafından 170 toptancı hal kayıtlarına göre üretimin %25,6’sının, bir diğer çalışmada ise pazarlanan sebzenin ortalama %30’unun, meyvenin %22’sinin toptancı hallerde işlem gördüğü belirlenmiştir. Yaş meyve ve sebzenin hallerde düşük düzeylerde işlem görmesinin sağlıklı fiyat oluşumunu engellediği ve pazardaki aktörler arasında rekabeti olumsuz yönde etkilediği söylenebilir. Ayrıca meyve ve sebzede kayıtlı ya da kayıt dışı pazarlama arasındaki maliyet farkı %25’e ulaşabilmektedir.
Toptancı hallerinin kayıt altına alma işlevi yanında ürün (gıda) israfı başta olmak üzere ,sektörün tüm taraflarının,başta üreticilerin çıkarlarını koruma görevleri bulunması gerekirken mevcut Toptancı Halleri sistemi üreticiyi değil daha çok ,önce kendi çıkarlarını daha sonra alıcı konumundaki tüccar,market ve pazarcı esnafını kollamaktadır.
Üreticinin bu noktada“Yeni Toptancı Halleri Yasa Tasarısı” sından beklentisi bir hayli yüksektir.
ÖNEMLİ NOT: Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir.