Anadolu’da en çok üretimi yapılan hububatın dışında meyve ve sebzenin yetiştirildiği bilinmektedir. Devlet, bağ ve bahçe ürünlerinin üretiminden ancak pazara sunulduğu takdirde vergi almaktadır. Yani çiftçi köylü ailesi kendi asli ihtiyacı için evinin bahçesinde veya tarlasının bir kenarında yaptığı üretim için vergiye tabi değildir. Bu durum Osmanlı kanunnamelerinde“…sebzeden ve meyveden kendi maişetleri için olmayub, bazara getürüb satılursa, sahib-i arza defterde öşr-i bostan ve meyve hâsıl kaydolunan öşr-i sebze ve meyve alınur…” şeklinde ifade edilmektedir (202).
Meyve ve sebze ile ilgili ürünler tahrir defterlerinde ve bu defterlerden hareketle yapılan çalışmalarda farklı başlıklar altında yazılmış olup, bunların genel anlamda yazımı ile ilgili tek düzelik olmadığı görülmüştür. Bazen “öşr-i meyve”, “öşr-i bostan”, “öşr-i sebze” veya “öşr-i meyve” ve “sebze” şeklinde kaydedilmiştir. Bunun da meyve ve sebze türlerinin isimlerini belirlemede ciddi sıkıntılar çıkardığını belirtmek gerekir. Meyve sebze ile ilgili tahrir defterlerinde tespit edilen kayıtlardan bazıları şunlardır: “Öşr-i sebzevat, eşcar-ı ceviz, badem, mal-i sayfi, öşr-i piyaz, harac-ı bağat, bağ-ı kürüm, mukataa-i bağat, resm-i kürüm, resm-i bağat, öşr-i meyve, öşr-i bostan, öşr-i piyaz ve sebze, öşr-i bezelye, öşr-i cevz, öşr-i girdekan ve’lmeyve, resm-i meyve ve bağçe, öşr-i bağat, mive, resm-i meyve, resm-i besatin, öşr-i bağ, bağçe-i narence, bağçe-i turunç, harac-ı kürüm, öşr-i bağ ve bahçe, öşr-i emrud, emrud ve zeytün, incir ve enar, öşr-i bostan ve meyve, öşr-i bostan ve cevz, öşr-i harnub, öşr-i havuç, öşr-i incir, öşr-i bağ-ı meviz, resm-i bostan, mukataa-i bağ ve bahçe, resm-i bostan ve piyaz, şıra-ı bağat ve eşcar, zemin-i bağçe, zemin-i bağ, bostan ve bağ, bağ, bostan, şıra-i bağat ve cevz, mahsul-i kelek, şıra-i kürüm vb” (203).
Osmanlı Anadolu’sunda yaklaşık 80 çeşit meyve ve sebzenin üretildiği tespit edilmiştir. Yetiştirilen bu ürünlerin türleri ise şunlardır: Meyveler; alıç, armut, ayva, badem türleri, böğürtlen, erik, can eriği, ceviz, çilek, dut, elma, fındık, fıstık, harnub (keçiboynuzu), hurma, incir, karpuz, kavun, kayısı, mandalina, şeftali, kestane, kiraz, koruk, limon, muz, nar, palamut, portakal, turunç, şeftali, üzüm, vişne, muşmula, üvez (muşmulaya benzer), zerdali ve zeytin, sebzeler; asma kabağı, asma yaprağı, bakla, bal kabağı, balçık, bezelye, börülce, çalı fasulyesi, dereotu, ebegümeci, enginar, fasulye, havuç, hıyar, hindiba, hisarcuk kurusu, ıspanak, kabak, karnabahar, kereviz, kızılcık, kişniş (kuş üzümü), kuzukulağı, lahana, marul, maydanoz, nane, pancar, patlıcan, pırasa, sakız kabağı, salatalık, sarımsak, semizotu, soğan, taze bamya, turp, yeşilbiber (204).
ÖNEMLİ NOT: Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir.