Takip Et

Tariş’e doğru giden yolda incir-8

1925 yılında-Kurtuluş Savaşı sonrası- tüm faaliyetleri işgal dolayısıyla askıya alınmıştı. İncir Kooperatifi Şirketi ancak 1927 yılında faaliyete başlayabilmişti.1933 yılına kadar İttihat adı altında faaliyet gösteren incir üreticileri bu ad altında 1936 yılına kadar sürdürdükleri çalışmalarını kooperatifler yasasının çıkması ile 1935 yılından itibaren Tariş İzmir İncir ve Üzüm Tarım Satış Kooperatifleri Birliği ismini almıştır(183).

Kanunun çıkması ile Aydın İncir Müstahsilleri Kooperatifi’nin tekrar ayağa kaldırılabilmesi için Aydın’da düzenlenen toplantılar sonrasında,1925 yılında kooperatifin yeniden hayata geçirilmesine karar verildi. Hükümetin Milli Aydın Bankası ve Ziraat Bankası’ndan sağladığı kredi ve ödeme ikrazlarıyla 21–25 Mayıs 1925 tarihlerinde Ortaklar, Germencik, Erbeyli, Köşk ve İncirliova’da yeniden faaliyete geçmiştir(184).

Kooperatif başarılı çalışmalar yaparken ihracat ve satış sonrasında 1929 yılında 209 bin lira kâr dağıttı(185).

Aydın İncir Müstahsilleri Kooperatifi 1933 yılında adını Aydın Zirai Satış Kooperatifleri İttihadı, olarak değiştirinceye kadar varlığını sürdürdü.

1925–1932 yılları arasında Aydın İncir Müstahsilleri Kooperatifi başarılı çalışmalar yapmış olsa da işlem hacmi, satış tutarları ve kâr miktarı açısından incir piyasasına hâkim olamamıştır.

Kooperatif için İzmir ihracatçılarıyla dünya piyasasında serbest bir yarışa girişmek zorunlu olmuştur. Piyasanın eskiden beri hâkimi olan Aram Hampursun ve Bakırcıyan’ın ortak firmalarını geride bırakarak, ihracat miktarı itibariyle birinciliği kazanmıştır(186).

1930’lu yıllardan itibaren üreticinin temel sorunu ürününü satmakta karşılaştığı güçlüklerdi(187).

21–25 Mayıs 1933 tarihleri arasında Köşk, Reşadiye, Germencik, Erbeyli ve Karapınar incir depoları birer bağımsız kooperatife dönüştü ve genel kurullarını yaparak seçtikleri üyelerine İttihat Kooperatifini oluşturmak üzere 25 Mayıs’ta Karapınar’a gönderdiler. Böylece Aydın Zirai Satış Kooperatifleri İttihadı kurulmuş oldu(188).

1930–1933 yılları arası ihracatçıların ve İzmir yemişçiler çarşısındaki tüccarın üretici aleyhine yeni tezgâhlar tertipledikleri yıllardı. Üreticiler İzmir’e incir sevk etmeyerek ve ürünlerini satmayarak boykot düzenlerler.

İzmir Milletvekili Mahmut Esat Bozkurt, incir üreticisi lehine yazılar kaleme almaktaydı.

1934 yılında Kooperatif ile tekelci ihracatçı ve tüccarlar arasındaki mücadele devam etmektedir. Bu yıl içinde Nazmi Topçuoğlu, tüccar Şerif Remzi Bey arasında gazeteler boyutunda mücadele sürmektedir. Yine 1934 yılında Tarım Satış Kooperatifleri ve Birlikleri yasası çıkarıldı.

1935 yılında Tariş Limited Şirketi kuruldu.

Tariş, üzüm üreticisinin kooperatifi olarak yarı devletleşmiş bir kurum olarak ortaya çıktı. Üzüm üreticisinin ürünün değerinin altında satılmaması amacı ile yola çıktı.1935 yılında 2834 sayılı Tarım Satış Kooperatifleri kanununa göre kurulmuştur.

1937 yılında Ortaklar, Germencik, Erbeyli, Karapınar, Umurlu, Köşk ve Ödemiş incir Tarım Satış Kooperatifleri olarak 2171 ortakla faaliyette bulunuyordu(189).

Aynı yıl incir üretimi 34 bin ton olarak gerçekleşmiş, ihracat gerilemiş dış piyasalar ABD, Portekiz, Yunanistan ve Cezayir gibi düşük kalite incir üreten ülkelere kaptırılmıştı. Aynı yıl içinde kooperatifleşme süreci devam ediyor; Bozdoğan, Sultanhisar, Atça Tarım Satış Kooperatifleri kurularak Birliğe katılmıştır. Böylece İncir Birliğinin kooperatif sayısı ona yükselmiştir(190). 

ÖNEMLİ NOT: Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir.