Dünkü yazımızda ülkemizde sürmekte olan orman yangınlarının çevre etkilerini Prof. Dr. Ertuğrul Bilgili’nin çalışmaları ışığında bölümler halinde alıntı yaparak okuyucularımızı bilgilendirmek istiyoruz.
“Yangının vejetasyonla (bitki) olan ilişkisi, vejetasyonun bir kısmını veya tamamını yakması sonucu ortaya çıkar. Bu ilişki sonucunda şayet ormanın tamamı yanmış ve geriye kül kalmışsa, yangının vejetasyonla olan ilişkisini derinlemesine araştırmaya gerek yoktur. Fakat birçok hallerde yangın vejetasyonu tamamen yakmayıp, onun ancak bir kısmına zarar verir. Bu durumda zarar gören vejetasyonun yaşayıp yaşamayacağına karar vermek güçleşir.”
“Ormandaki vejetasyonu ve özellikle vejetasyonun çeşitli kısımlarını (kök, gövde, yaprak, tohum vb.) öldüren sıcaklık dereceleri oldukça farklıdır. Bir yangında bitki gövdesinin dibine yakın kısmındaki canlı hücrelerin sıcaklığın öldürücü düzeye yükselmesi sonucu ölmesi, bitkinin ölümüne neden olur.”
“Dokuların ölmesi 49°C'de başlar. Bu sıcaklığın, ortalama bir saat devamı ölüm için yeterlidir. 54°C'de ise ölüm birkaç dakika içinde olur. 60°C'nin üzerinde ise, türler arasında direnç farkları bulunmasına rağmen, dokular çoğunlukla hemen ölür.”
“Doğal koşullar altında, yangının ağaç ve ormanlara olan etki derecesi birçok hususlara bağlıdır. Bunlar ana hatlariyle aşağıda verilmiştir.
• Ağaç türü
• Ağaç yaşı
• Vejetasyonun ilk sıcaklığı
• Ağaçların duyarlı kısımlarının büyüklüğü ve morfolojisi
• Kabuğun kalınlığı ve karakteri
• Dallanma ve büyüme özellikleri
• Köklenme karakteri
• Mineral toprağı örten organik maddeler
• Yaprakların yanma özelliği
• Meşcere karakteri
• Mevsim ve büyüme kabiliyeti”
Televizyon haberlerini izlediğimizde bu açılardan maalesef iyimser olamıyoruz.Bırakın 49°C, 54°C, 60°C'leri yüzlerce binlerce C° ateşle mücadele edilmiş,bu mücadele esnasında pek çok “şehit” verilmştir.
“Yangının vejetasyonda ve özellikle ağaçlarda yaptığı zararların en önemlilerinden biri de, yangından zarar görmüş ağaçların çeşitli böceklere karşı dirençlerinin azalmasıdır. Yanmış ağaçlar zararlı çeşitli böceklerin gelişmesi için en iyi ortamdır.”
“Ayrıca yangının vejetasyonda ve özellikle ağaçlarda yaptığı zararların en önemlilerinden biri de, yangından zarar görmüş ağaçların çeşitli hastalık ve mantarlara karşı olan eğiliminin çoğalmasıdır. Yapılan araştırmalar sonunda hastalıkların ve çeşitli mantarların ölmüş veya ölmekte olan ağaçların, özellikle kök ve kök boğazlarına yerleştikleri saptanmıştır.”
Yangının diğer bir çevresel etki yönü ise erozyonla ilgilidir.” Genellikle yangın sonucu meydana gelen yanık alanlar kendi haline bırakılırlarsa, buralarını yitirilmiş yerler olarak kabul etme(me)k gerekir. Türkiye'nin Akdeniz ve Ege yörelerindeki eski yangın alanları bu varsayımı doğrulamaktadır. Çünkü amacı oluşturan orman örtüsü bir yangın sonucu gitmiş ve bu alanlara ormanın yetişmesine engel olan maki formasyonu gelmiştir. Bununla beraber adı geçen maki vejetasyonu erozyonu önlemesi bakımından yararlı rol oynar. Aksi halde, özellikle eğimli alanlarda, ormanın kalkmasıyla meydana gelecek erozyon sonucu, önemli toprak kayıpları meydana gelecektir.
ÖNEMLİ NOT: Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir.