BUĞDAY VE EKMEK

2019 yılı sonunda COVİD salgını ile tüm dünyada hızlı bir gıda tüketimi ve stoklama yarışı başlamıştır.

Tüketilen gıdalar içerisinde ilk sıraları buğday, mısır ve pirinç almıştır.

Gıda üreticisi olan ve salgını daha zor ve uzun süreli geçiren ve geçirmekte olan ülkeler temel gıda üretimlerini artırma ve gelecek yıllar için özellikle hububat ve tohumu stok etme yolunu seçmişlerdir.

Ne yazık ki ülkemiz bu alanda üretimi teşvik edecek temel tedbirleri almamış veya almakta gecikmiştir.

Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de gıda fiyatlarında ani ve önlenemez yükselişler bu alanda alınan inzibati, polisiye tedbirler ve mali cezalar herhangi olumlu bir sonuç vermemiştir.

2022 yılı Ocak ayında, bizim,2020 yılı itibari ile % 64,9 unu ithal ettiğimiz buğday ihracatçısı ülke Rusya da aynı ihracat ve stoklama politikasını takip ederek Buğdaya% 45,Mısır’a %35,arpaya % 25 gümrük vergisi koyarak hububat satışını azaltma yoluna gitmiştir.

Son olarak da Rusya’nın Ukrayna’ya savaş açması ile buğday ithalatı zor duruma girmiştir. Şu ana kadar gıdada bir yaptırım olmamasına rağmen Rus bankalarının para transferine getiren yasaklamalar Rusya’nın buğday ihracatının önünde bir engeldir. Ayrıca petrol ve doğal gaza AB ve ABD nin yasak uygulaması da olası ambargo tedbirleri arasındadır. Kısacası Rusya 2022 yılında buğday ihraç edememe tehlikesi ile karşı karşıyadır.

Buğdayımızın %13,4’ünü ithal ettiğimiz Ukrayna ise 2022 de büyük bir ihtimalle buğday üretemeyecek,ihraç edemeyecektir. Geriye ithalat yaptığımız%22 oranıyla yer alan ve içlerinde Meksika ve Kanada’nın da yer aldığı diğer ülkeler kalmaktadır.

Türkiye’de buğday yurt içi kullanımı 2019/20 dönemi itibariyle 20 milyon ton olup bunun %80’i gıda sektöründe, %11’i yem sanayisinde, %6’sı ise tohumluk olarak tüketilmektedir. TÜİK verilerine göre yeterlilik derecesi yıllara göre değişmekle birlikte 2019/20 üretim sezonunda %89 seviyesindedir.

Türkiye’de 2019/20 üretim sezonu itibariyle toplam buğday arzı içerisinde ithalatın payı %37’dir. Yani Türkiye’nin 7 milyon 400 bin ton buğday ithal etmesi gerekirdi.

Türkiye’nin 2021 yılında buğday ithalatı %24 gerileyerek 3 milyon tona düşmüştür.

Ülkemiz aylık olarak yaklaşık 1 milyon 600 bin ton buğdaydır.Bu rakamlar buğday stokumuzun yeterli olmadığını göstermektedir.

2020 yılında buğday rekoltesi artmasına rağmen COVID-19 salgını sebebiyle buğday ürünlerine olan talebin çok fazla artması neticesinde, buğday fiyatları bir önceki sezona göre %9,2 artarak 239 $/ton’a yükselmiştir. 2021 yılı ilk dört ayı ortalamalarına göre ise bu artış devam etmekte olup 2020 yılına göre %18,9 artarak 284 $/tona yükselmiştir. Chicago borsasında en yüksek işlem hacmine sahip olan buğday vadeli kontratları ton başına 444.2 dolar seviyesine yükseldi.

Rusya –Ukrayna savaşı nedeniyle buğday fiyatlarının ulaşacağı noktayı tahmin etmek oldukça zordur.

6 Mart 2022 tarihinde TMO Buğday fiyatlarının rekor seviyeye çıkmasıyla 435 bin ton almaya niyetlenen TMO, yalnızca 285 bin ton alabildi.

TMO 285 bin ton buğdayı 408.90 ile 449 dolar arasında değişen fiyatlardan tedarik edecek.