Ülkemiz tarım ürünleri içerisinde en fazla gelir getiren meyvelerden birisi de üzümdür.
Dünyada 2018 yılında 7,2 milyon ha alanda üzüm üretilmekte olup ilk altı ülkenin alansal dağılımı yıllar itibarı ile aşağıdaki grafikte verilmiştir. Türkiye alan bakımından yaklaşık 417 bin ha ve %6’lık oran ile İspanya (%16), Çin (%11), Fransa (%11) ve İtalya’dan (%9) sonra 5. sırada yer almaktadır. Türkiye’yi ABD (%5) ve Arjantin (%3) takip etmektedir.
Yine aynı yılda 79 milyon ton üzüm üretilmiş olup yıllar itibarı ile ilk altı ülkenin üretim miktarı aşağıdaki grafikte verilmiştir. Türkiye üretimde ise 3,9 milyon ton ve %5 oran ile Çin (%17), İtalya (%11), ABD (%9), İspanya (%8) ve Fransa’dan (%8) sonra 6. sırada yer almaktadır. Türkiye’yi Hindistan (%4) takip etmektedir.
Uluslararası Sert Kabuklu ve Kuru Meyveler Konseyi (INC) 2018/2019 istatistik yıllığı verilerine göre dünya kuru üzüm üretimi 1,28 milyon ton olup Türkiye 261 bin ton üretim ile %20’lik bir paya sahiptir. Türkiye’yi ABD (%19), İran (%13) ve Çin (%13) takip etmektedir. 2019/2020 istatistik yıllığı verilerine göre de 1,34 milyon tonluk dünya üretiminin 305 bin tonunu Türkiye üretmekte olup %23’lük bir paya sahiptir. Türkiye’yi ABD (%17), Çin (%13) ve İran (%12) takip etmektedir.
2019 yılı dünya taze üzüm ithalat miktarı ise 4,75 milyon ton, ithalat değeri 9,95 milyar dolar olup ithalat miktarı bir önceki yıla göre %3 artış, ithalat değeri ise %2,1 artış göstermiştir. 2019 yılı dünya taze üzüm ihracat miktarı 4,69 milyon ton, ihracat değeri ise 8,46 milyar dolar olup ihracat miktarı bir önceki yıla göre %4,2, ihracat değeri ise %1,1 düşüş göstermiştir.
Türkiye üzüm üretimi TÜİK 2018 yılı verilerine göre 3.9 milyon ton olup bu üretimin 1,9 milyon tonu sofralık (%49), 1,5 milyon tonu kurutmalık (%39) ve 464 bin tonu şaraplık-şıralık (%12) olarak gerçekleşmiştir. 2019 yılı üretimi ise 4,1 milyon ton olup bu üretimin 2,1 milyon tonu sofralık (%50), 1,6 milyon tonu kurutmalık (%39) ve 451 bin tonu şaraplık-şıralık (%11) olarak gerçekleşmiştir. Yine aynı yılın üzüm üretiminin %38’i Manisa, %11’i Denizli, %8’i Mersin, %4’ü İzmir, %3’erlik kısmı Gaziantep ve Mardin illerinden ve %34’lük kısmı da diğer illerden sağlanmıştır. Sofralık üzüm üretiminin; %22’si Manisa, %15’i Mersin, %12’si Denizli ve %4’erlik kısmı da Gaziantep ve Diyarbakır’dan, kurutmalık üzüm üretiminin; %68’i Manisa, %6’sı Denizli, %4’ü İzmir ve %3’erlik kısmı da Mardin ve Konya’dan, kurutmalık çekirdeksiz üzüm üretiminin; %89’u Manisa, %6’sı İzmir ve %5’i de Denizli’den, Şaraplık üzüm üretiminin de %20’si Denizli, %12’si Kilis, %10’u Nevşehir, %9’u Tokat ve %8’i Elazığ’dan sağlanmıştır.
2018 yılında 180 bin ton olan taze üzüm ihracatı 2019 yılında %14 artış ile 206 bin tona, değer olarak ise 121 milyon dolardan %24 artış ile 150 milyon dolara ulaşmıştır. 2018 yılında 671 $/ton olan ihracat birim fiyatı ise 2019 yılında %8,6 artış ile 729 $/ton olarak gerçekleşmiştir.
2018 yılında 279 bin ton olan kuru üzüm ihracatı 2019 yılında %13 azalış ile 243 bin tona, değer olarak ise 490 milyon dolardan %6 artış ile 522 milyon dolara ulaşmıştır. 2018 yılında 1.758 $/ton olan ihracat birim fiyatı ise 2019 yılında %22 artış ile 2.146 $/ton olarak gerçekleşmiştir
2019 yılında 1.230.000 ton olan kurutmalık çekirdeksiz üzüm üretiminin 1.093.400 tonunu Manisa, 71.321 tonunu İzmir, 63.992 tonunu Denizli ve kalan 1.287 tonunu da diğer iller karşılamaktadır.
Taze üzüm üretici fiyatı 2019 yılında, önceki yıla göre %48 oranında artarak 2,45 TL/kg olarak gerçekleşmiştir. Taze üzüm tüketici fiyatı %6 oranında artarak 5,27 TL/kg ve kuru üzüm tüketici fiyatı ise %52 oranında artarak 22,75 TL/kg olarak gerçekleşmiştir.
Kaynak: Tarım Orman Bakanlığı-TÜİK-FAO (NAİM ÖZDAMAR-DENGE YAZAR VE BUHARKENT MUHABİRİ)
ÖNEMLİ NOT: Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir.