Günümüzde pek çok gıdanın sentetiğinin üretilmekte olması, gıdalarda çeşitliliğin artması, zaman içinde insanımızın damak tadının değişmesi, geçmişte ekonomik değeri olan bazı bitkileri unutulmaya ve hatta yok olmaya sevk etmiştir.
Bunlardan birisi de meyan, halk ağzındaki adıyla bıyan köküdür.
Çok eski yüzyıllardan beri Aydın’da doğal olarak yetiştirlmekteydi.
Aydınoğulları döneminde,” Umur'un ölümüyle Aydınoğulları Beyliği'nin faaliyetleri durdurulmuş ve bu anlaşma ile Lâtinler Aydın Oğulları Beyliği iskelesi vasıtasıyla buraların emtiasından — ipekli, zahire, meyankökü, halı, balmumu vesaire gibi Menderes Havzası mahsulleri — külliyetli menfaat temin ettiler.”
Osmanlı döneminde, Nazilli bir meyan kökü pazarı durumundaydı. Bunun yanında tüm Menderes Ovası'nda bol miktarda bulunmaktaydı.
“- Nazilli: Makro liva olan Aydın'ın 8 saat doğu semtinde ve şimendifer hattı üzerinde bir kaza merkezidir. Kasabanın meyan kökü meşhurdur.”
Ali Tevfik’in 1913’te Aydın Vilayeti'ni tanıtan eserinde meyan kökü üretim merkezlerinden birisi olarak Söke gösterilmekte idi:
“Söke Kasabası- Merkez liva olan Aydın'ın güneybatısında ve Büyük Menderes nehrinin sağ sahili yakınında kurulmuş olup, aynı adlı kazanın idare merkezidir. Yerinin öneminden dolayı, Aydın şimendifer hattı, adı geçen kasabaya bir şube bırakmıştır. Bu kasaba, Kuşadası İskelesi'ne dahi bir şose ile bağlıdır. Büyük Menderes nehrinin ağzı ve Sisam Adası'nın karşısında uzun bir burun teşkil eden Samsun Dağı ve güney cihetinde ormanlar ile örtülü olan Beşparmak Dağı mensup olduğu Söke dâhilindedir.
Arazisi verimli ise de, Menderes Nehri'nin taşması, birçok hasarlara sebep olmaktadır. Başlıca gelirleri, çeşitli hububat ile incir ve meyan köküdür.”
19.yüzyılın son çeyreğinde yayınlanmaya başlayan Aydın Vilayeti Salnamelerinde vilayette bulunan salnamlerden söz edilmekteydi:
“ Tralles, nam-ı kadimini yed-i sübutuna geçinceye kadar Güzelhisar namıyla yâd olunan bu şehir 10 304’ü zükur ve 10 184’ü inas olarak 20 487 nüfus, 9258 hane,1450 dükkân,132 mağaza, 87 kahvehane, 37 han, 52 fırın, 21 oda, 150 ahır, 5 lokanta, 2 Yahudihane, 2 açık fabrikası, 200 kuvle(?)7 hamam, 20 koltuk, 167 arsa, 32 değirmen, 3 sabunhane, 20 yağhane, 10 meyhane, 1 havra, 51 hayvan damı, 8 kiremithane, 2 karakolhane, 6 tekke, 51 cami-i şerif, 84 mescit, 49 medrese, 14 mekteb-i İslamiye, 3 Rum, 2 Ermeni, 1 Yahudi mektepleri, 2 Rum kilisesi, 1 Ermeni kilisesi, 1 Katolik kilisesi, 2 havra, 1 kütüphane, 1 hapishane, 1 telgrafhane, 2 şimendifer mevkufu, 70 çeşme ve sebil 2 meyan fabrikası gibi emlakin ve mesakine haizdir…
(*) Bu yazı dizimizde alıntıları,”Aydın'lı ve Buharkent Tarihi “adlı kitabımızda ayrıntılı olarak vereceğimizden yayınlamamktayız.
ÖNEMLİ NOT: Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir.