1 Haziran 2015 Milletvekili seçimleri öncesinde gazetemiz DENGE’de 25 bölüm halinde “1877’DEN 2015’E AYDIN ‘DA MİLLETVEKİLİ SEÇİMLERİ” adı altında bir yazı dizisi yayınlamıştık. Bu yazı dizisi siyasi değerlendirmeler kadar tarihi yönü ile de öne çıkmakta idi.
Osmanlı Devleti’nde yapılan ilk seçimden günümüze seçimler, siyasi olaylar, seçimlerin yapılış biçimleri, gelişen olaylar, sonuçları ve siyasi kişilikler biyografileri ile beraber ayrıntılı olarak verilmişti. Bu yazı dizimizde 1 Kasım 2015 Milletvekili seçimlerinin analizini yaparken yakın geçmişimizdeki olay ve siyasi kişilikleri ele alacacağız.
Öncelikle Aydın ilimizin yakın siyasi geçmişine göz atalım:
Diğer illerden farklı olarak Aydın’ın siyasi geçmişinde en önemli siyasi kuruluş ve kişilik olarak karşımıza Demokrat Parti (DP) ve lideri Adnan Menderes çıkmaktadır. Aydın’ın siyasi geçmişinin bugüne etkileri inkâr edilemez bir gerçektir.
Her ne kadar altmış yaş altındaki kuşaklar için –siyasi tarihimizi okumaya ve araştırmaya meraklı olanlar dışında-“Adnan Menderes ve DP” pek bir namla ifade etmese de ”demokrasi” nin bir seçim malzemesi olarak kullanılması halinde ilk başvuru kaynağı ve referans noktası “Adnan Menderes ve DP” olmaktadır.
Türk siyasi tarihine bir “kara leke” olarak geçen Adnan Menderes’in idamından günümüzün pek çok siyasetçisi ve politikacısı kendine pay çıkarmaktadır. “Adnan Menderes ve DP” adeta siyasi mağduru oynamak isteyen politikacılar elinde bir hazır seçim propaganda ve istismar albümü şeklinde seçimden seçime halkın, özellikle Aydın halkının karşısına çıkarılmaktadır.
Her ne kadar 1946-1950 sürecinde DP ve Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) amansız siyasi rakipler olarak Türk siyasi tarihinin en önemli iki öğesi olarak yer almışlarsa da 1960 askeri ihtilalı sonrasında bu rekabet AP-CHP olarak devam etmiştir.
1 Kasım 2015 seçimlerinin analizine geçmeden önce yakın tarihimizdeki milletvekili ve yerel seçimlerin tablolarına kısaca bakmak gerekir ki 1 Kasım 2015’e etki eden kişi,olay ve siyasi süreci doğru olarak algılayabilelim.
1983 seçimleri sonrasında -yakın geçmişteki hükümet krizleri dikkate alındığında-uzun süreli ( yaklaşık sekiz yıl)ANAP iktidarı dönemi sonrasında 1991 yılında DP-CHP rekabeti adeta son bulmuştur. Dönemin CHP’si olan SHP (Sosyal Demokrat Halkçı Parti) O dönemin iki sağ partisinden DYP(Doğruyol Partisi) ile koalisyon hükümeti kurmakta, hükümetin küçük ortağı olarak yer almakta siyasi bakımdan herhangi bir sakınca görmemiştir.
Aydın halkının siyasi tercihinde çok önemli bir dönüm noktası olarak değerlendirdiğimiz bu koalisyon hükümeti, o dönemde ve ilk anda her ne kadar, her iki partinin siyasi geçmişlerinde yer alan olaylardan dolayı şaşkınlık yaratmış ise de etkilerini 1 Kasım 2015 seçimlerine yansıdığını görmekteyiz. Bu tercih sadece 1 Kasım 2015’e ait bir etki olmayıp 1991 Milletvekili seçimlerine kadar uzanan bir “sol tercih “olarak karşımıza çıkmaktadır.
20 Ekim 1991 Tarihli Milletvekili Genel Seçimlerinde Çifte Barajlı d'Hondt + Kontenjan (%10) sitemi uygulanmış, Aydın’da DYP ve ANAP barajı geçen iki parti olarak yer almışlardır. Türkiye genelinde,
DYP: 6 600 726 oy ve % 27,03 ile birinci,
SHP: 5 066 571 oy ile ve % 20,75 oy oranı ile üçüncü parti olarak seçimlerden çıkmışlardır. Bunun yanında ANAP (24,01) ikinci, RP ( 16,88) oy oranı ile dördüncü parti olarak seçim sonuçlarında yer almışlardır.
Aydın’da ise DP döneminden sonra sol partiler ilk defa sağ partilerin oy miktarlarına yakın sonuçlar elde ederek bugünün zeminini hazırlamışlardır.
ÖNEMLİ NOT: Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir.