Türkiye’de toprak etüt ve haritalama çalışmaları, 1958 yılında Harvey Oakes tarafından 1938 Amerikan toprak sınıflandırma sistemindeki büyük toprak grupları ve önemli fazlarını esas alarak şematik olarak hazırladığı 1:800.000 ölçekli “Türkiye Umumi Toprak Haritası” çalışması ile başlamıştır. Toprak Su Genel Müdürlüğü 1966-1970 yılları arasında 1/25.000 ölçekli topoğrafik haritaları ve arazi verilerini kullanarak 1938 Amerikan toprak sınıflandırma sistemindeki büyük toprak gruplarını ve önemli fazlarını esas alan 1/100.000 ölçekli istikşafi haritaları ve 26 büyük su toplama havzasını kapsayan 1/200.000 ölçekli havza toprak raporları olarak yayınlanmıştır. Üretilmiş olan bu haritalar daha sonra Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından iller düzeyinde revize edilerek «İl Toprak Envanter Raporları» olarak sunulmuştur (Çullu, 2012).
Türkiye’de kurumsal olarak en geniş kapsamlı ve seri düzeyinde yapılan toprak etüt ve haritalama çalışmaları ise Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğüne bağlı tarım işletmelerinde gerçekleştirilmiştir. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi iş birliği ile gerçekleştirilen projeler kapsamında Gökhöyük (1984), Gelemen (1984), Tahirova (1986), Yalova Atatürk (1986), Türkgeldi (1986), Karacabey (1988), Çukurova (1988), Kahramanmaraş (1991), Sultan Suyu (1991), Kazımkarabekir (1991), Ceylanpınar (1992), Sakarya (1992), İnanlı (1992), Gökçeada (1993), Boztepe (1995), Kumkale (1995), Malya (1995), Koçaş (2001), Anadolu (2002), Alparslan (2003) ve Konuklar (2003) Tarım İşletmelerinin detaylı toprak etüt ve haritalama çalışmaları gerçekleştirilerek arazi değerlendirme çalışmaları yapılmış ve işletme bazında detaylı olarak raporlandırılmıştır.
Türkiye’de toprak ve arazi sınıflandırma sistemi ve bu sistemde kullanılan standartlar 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu ve bu Kanun’a dayanan yönetmelikler kapsamında belirlenmiştir. Kanun’da belirtildiği gibi tarım arazileri sınıflaması: “Tarım arazilerinin tarımsal üretimde doğru kullanımının sağlanması ve giderek artan miktarlarda başka kullanımlara aktarılmasını önlemek için tarım arazilerinin tarımsal kullanımdaki önemine göre sınıflandırılması” olarak tanımlanmakta ve Kanun’un EK 1 kısmında sınıflamaya ait standartlar yer almaktadır.
Bu sınıflama daha çok arazi kullanım planlarının yapılması ve tarım arazilerinin amaç dışı kullanımının önlenmesi amacıyla geliştirilmiş olup, Kanun’da yer alan arazi kullanım planlaması ve tarım arazilerinin amaç dışı kullanımının önlenmesi çalışmalarında bu sınıflamanın kullanılacağı ve arazi sınıflarının belirlenmesinin detaylı veya yarı detaylı etütlerle yapılacağı belirtilmiştir (TOB, 2008).
Türkiye’de tarım arazilerinin toprak ve diğer arazi özellikleri incelenerek, tarım arazileri ülke tarımındaki önemine göre, nitelikleri Bakanlık tarafından belirlenen aşağıdaki yapılara göre sınıflandırılmaktadır:
• Mutlak Tarım Arazileri,
• Özel Ürün Arazileri,
• Dikili Tarım Arazileri,
• Marjinal Tarım Arazileri,
• Örtüaltı Tarım Arazileri (Sera alanları) ve
• Diğer Araziler. (NAİM ÖZDAMAR-DENGE YAZAR VE BUHARKENT MUHABİRİ)
ÖNEMLİ NOT: Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir.