Tarım sayımları ,daha önce de belirttiğimiz gibi devletin destekleme,planlama ve yatırımları için son derece önemlidir.
Osmanlı Devletinde tarım sayımları Tanzimat ile beraber ciddiyetle ele alınmıştır.Daha önceleri “tahrir yazımları” yapılırken 1830 yılında “Temettüat yazılımları”na geçilmesi planlanmış,Osmanlı-Rus savaşı dolayısıyla sonuca ulaşmadan sona erdirilmiştir.
1844-1845 yıllarında temettüat yazılımları tekrar ele alınmış,17774 adet temettüat defteri düzenlenmiştir.
Bu defterlerde vergi veren haneler,gayri menkulleri,hayvan sayıları,özel vergileri,öşürleri,1844 ve 1845 yıllarına ait gelirler ve gelirlere karşı tahakkuk eden vergiler tespit edilmiştir.Temettüat kayıtları her ne kadar bazı yanlışlıklar içerse de ciddi arşiv kaynakları olarak önemlerini korumaktadırlar.
Cumhuriyet döneminde ise “1927 Tarım Sayımı, 2 Haziran 1926 tarih ve 893 sayılı Nüfus Sayımı Kanunu ve 25 Haziran 1927 tarih ve 1153 sayılı İstatistik Kanunu uyarınca yapılmıştır. Burada ifade edilen İstatistik Kanununun tarih ve Kanun numarası, TÜİK tarafından 1970 yılında yeniden yayınlanan 1927 Yılı Tarım Sayımı yayınında 2 Haziran 1927 ve 1152 olarak yer almaktadır. Ancak yapılan çalışmalar ve dönemin Resmi Gazetelerinin incelenmesi sonucunda, bu tarihin 25 Haziran 1927, Kanun numarasının da 1153 olduğu tespit edilmiştir (Kanun Kabul Tarihi: 25.06.1927; Resmi Gazete Tarihi: 17.07.1927 ve Resmi Gazete Sayısı: 635). Bu verilerden hangisinin doğru olduğu tam olarak belirlenememekle birlikte, burada 1927 yılında yayınlanan Tarım Sayımı kitabının Arap (Osmanlı) alfabesi ile kaleme alınmış olmasının etken olduğu düşünülmektedir. Ayrıca söz konusu Kanun, istatistiklerin toplanmasında kamu görevlileri ile vatandaşlara düşen görevleri düzenlemekte olup, 1926 yılında kurulan Merkezi İstatistik Dairesi tarafından bu faaliyetlerin yürütüleceğini ifade etmektedir.”
“Tam sayım esasına dayanan 1927 Tarım sayımı 1927 yılı Ekim ayında; çiftçi aileleri, ekili alanlar, üretim miktar ve değeri ile hayvanlar, tarım alet ve makinelerini içine alan bir kapsamda uygulanmıştır. Sayımda derlenen veriler genel olarak, çiftçi ailesine ilişkin bilgiler, aile mülkiyetinde bulunan veya aile tarafından işlenen tapulu/tapusuz arazi miktarı, işletme işlerinde kullanılan çeki ve koşum hayvanlarının türü ve sayısı, tarım aletleri, ekilen ürünler, ekim alanları ve birime verimler ile hayvan sayılarından oluşmaktadır.”
“Ülke genelinde il ve ilçe bazında uygulanan sayım, il ve ilçelerde Valiler ve kaymakamlar tarafından yönetilmiş, sayım cetvellerinin köylere ve tarım işletmelerine dağıtılmaları sağlanmıştır. Sayımın yönetimi ve yürütülmesinde Ziraat Müdür ve memurları, bunların olmadığı durumlarda, veterinerler ve orman memurları ile işbirliği yapılmıştır.”
“ Vali ve kaymakamların başkanlığında oluşturulan komisyonlar cari tarım istatistiklerinin derlenmesinin yanı sıra, ürünlerin, hayvanların ve tarım alet ve makinelerinin ortalama fiyatlarının tespitini de yapmışlardır. Tespit edilen fiyatların esası ise, ürünlerin, hayvanların ve tarım alet ve makinelerinin, verinin derlendiği yerde geçerli olan ticari piyasa fiyatı olmasıdır.”
“ Komisyonlar tarafından sayım cetvellerinin incelenmesinden sonra belirlenen Kontrol Memurları aracılığıyla verilerin doğrulaması yapılmıştır. Burada sayımlarda köy ihtiyar heyetleri tarafından çiftçilerin sözlü beyanlarına dayanan sayım cetvellerinin ne oranda doğru olduğunu belirlenmesi amaçlanmıştır. İzlenen yöntem ise, 10 da bir yöntemiyle köylerin (10 köyden birisi) rastgele (sondaj) belirlenmesi ve bu köylerde Kontrol Memurları tarafından aynı bilgilerin yeniden derlenmesi şeklindedir. Bu kapsamda 8 bin örnek köy tespit edilmiş, seçilen her köyde 6 çiftçi ailesine anket uygulanmıştır.”
Alıntılar:DPT,Türkiye’de Tarımsal İstatistikler
ÖNEMLİ NOT: Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir.