Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından 2017 Mayıs ayında yayınlanan kooperatifçilik raporunda günümüzde faaliyet gösteren Tarım Satış Kooperatiflerinin durumunu içeren metni okuyucularımızın bilgisine sunuyoruz:
“Cumhuriyetin ilk yıllarında tarım satış kooperatifleri bir taraftan tarımın gelişmesi için çaba gösterirken diğer taraftan tarım ürünlerinin işlenmesi ve tarımsal sanayinin gelişmesine de öncülük etmiştir. Nitekim 1930’lu yıllardan başlayarak Türkiye’de kurulan ilk çırçırlama tesislerinin, tarım ürünleri depolarının, yağ işleme ve ezim evlerinin, çok sayıda yem fabrikasının ve birçok sanayi tesisinin sahipleri tarım satış kooperatifleri olmuştur. Gelinen noktada birlikler sahip oldukları işletme ve iştirakleriyle hem bölgesel hem sektörel açıdan ülke ekonomisinde önemli bir yere sahiptirler.
Tarım satış kooperatif ve birlikleri ülkemizin geleneksel ihraç ürünlerden üzüm, incir ve zeytin tarımında önemli rol üstlenirken dış satımında da önemli aktörler olarak öne çıkmaktadırlar. Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) tarafından yayımlanan “Türkiye’nin İlk 1.000 İhracatçı Firması” listesinde Tariş Üzüm Birliği ve Marmarabirlik sürekli yer almaktadır. Ayrıca kuru üzüm ihracatında sektörün lideri olan Tariş Üzüm Birliği toplam kuru meyveler ihracatında %8-10’luk payla ilk sıralarda yer almakta, sofralık zeytin ihracatında da Marmarabirlik %17’lik payla sektörde lider durumda bulunmaktadır (TİM, 2015).
Tarım satış kooperatif ve birliklerinin tarımsal teknik destek sağlama faaliyetleri yanında yerel ekonomilerin kalkınmasına etkisi olduğu görülmektedir. Nitekim Trakyabirlik Edirne ilinde hemen her yıl vergi rekortmeni kurum olma özelliğini sürdürmektedir. Benzer şekilde başta İzmir ve Aydın illeri olmak üzere Ege Bölgesi’nde TARİŞ’in, Isparta’da Gülbirlik’in, Antalya’da Antbirlik’in ve Karadeniz’de Fiskobirlik’in önemi bulunmaktadır.
4572 sayılı Tarım Satış Kooperatif ve Birlikleri Hakkında Kanun’da önemli değişiklikler içeren 6455 sayılı Gümrük Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 11/04/2013 tarihli ve 28615 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. 6455 sayılı kanunla tarım satış kooperatifleri birliklerinin, Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu (DFİF) kaynaklı kredi borçlarının yeniden yapılandırılması sağlanmıştır. Bu çerçevede on beş yıla yayılan DFİF kredisi ödemelerinin ikinci taksiti olarak tarım satış kooperatif birliklerince, 2014 yılında 31,1 Milyon lira, 2015 yılında 28,6, 2016 yılında ise 38,3 milyon lira ödeme yapılmıştır.
Bu çerçevede, 2028 yılı sonuna kadar birliklerin 574.519.488,83 TL ödemesinin tamamlanarak hazineye olan borçlarının kapatılması planlanmıştır. 4572 sayılı kanunda yapılan değişiklikler kapsamında yürürlüğe konulan örnek ana sözleşmeler ile önemli değişik ve yenilikler getirilmiştir. Bu çerçevede Tarım Satış Kooperatifi ve Tarım Satış Kooperatifleri Birliği örnek anasözleşmeleri hazırlanmış, Tarım Satış Kooperatifi ve Tarım Satış Kooperatifleri Birliği Örnek Anasözleşmelerine İntibak Usul ve Esaslarının Belirlenmesine Dair Tebliğ yürürlüğe konmuş, öngörülen altı aylık intibak süreci sonunda 13 birlik ve 300’e yakın tarım satış kooperatifi intibak işlemlerini tamamlamıştır.
Bu dönemde yapılan kanun ve anasözleşme değişiklikleri ile birliklerin borçlarının yeniden yapılandırılmasının yanında, idari ve mali açıdan güçlenmelerini sağlayacak tedbirler alınmıştır. Etkinliği kalmamış olan denetim kurullarının kaldırılarak bağımsız denetim sisteminin uygulamaya konulması, profesyonel ve kurumsal yönetimin tesis edilmesine yönelik getirilen yenilikler yapılması bunlardan bazılarıdır.”
ÖNEMLİ NOT: Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir.