Peker hükümetini takiben 10 Ekim 1947 tarihinde kurulan Hasan Saka hükümeti görevini 10 Haziran 1948 tarihine kadar sürdürürken Tahsin Coşkan bakanlar kurulunda Tarım Bakanı olarak görev almıştır.
1946 seçimlerinde iktidar sinyal veren DP’ye karşı yatırımların, yasal düzenlemelerin, idari taksimatların bolca yer aldığı 1947-1949 yılları arasında görev yapan Saka hükümeti, önceki hükümetlere göre tarıma daha az önem verdiğini hükümet programında yer alan metin ile ortaya koymaktadır:
“Başlatılışmış olan çiftçiyi topraklandırma programı adalet ilkeleri dairesinde sürdürülecek, bu iş için öncelikle devlete ait arazilerin dağıtılmasına önem verilecektir. Su işlerine gereken önem verilecek, Büyük boyuttaki başlanmış olan sulama işleri bir an önce toparlanacak ve sonuçlandırılacaktır. Az ödeme ile sonuçlandırılabilecek fakat önemli katkı sağlayacak ve gelir getirecek sulama projelerine daha fazla önem verilecektir.
I.Hasan Saka hükümeti programında yukarıdaki metin yer almasına rağmen 10 Haziran 1948 tarihinde kurulan II. Saka hükümeti tarım ile ilgili düzenlemelere yer vermemiştir.
Türkiye’de toprak reformu adına atılmış ilk adım 1945 tarihli Çiftçiyi Topraklandırma Kanunudur. Kanun, topraksızları ve toprağı yetmeyenleri topraklandırma, verilen topraklar üzerinde işletmeler kurulması ve çiftçinin kredi ile teçhizi gibi toprak reformunun ana prensiplerinden bazılarını ihtiva ediyordu; ancak kapsamlı bir toprak reformu mahiyetinde değildi. Çiftçiye Toprak Dağıtılması ve Çiftçi Ocakları Kurulması Hakkındaki Kanun Tasarısı adıyla gündeme gelen51 tasarı daha kapsamlı olup düzenli aile işletmeleri kurulması ve idamesi gibi daha ileri hükümleri ihtiva etmekte idi. Tasarı Mecliste çetin müzakerelere konu olduğundan bu son kısmı tasarıdan çıkarılmıştır. Bu eksikliklerine rağmen memleket tarımı için yine de faydalı hükümleri ihtiva eden Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu tatbik edilmeden seçim kaygıları ile 1950 seçimlerinden önce tadillere uğramış ve bu suretle esas gayesinden uzaklaşmıştır (1).
Topraksız çiftçiye toprakların dağıtımı yasa ile belli esaslara bağlanmıştır.
Yasanın 8. maddesi dağıtılacak araziyi belirtmekteydi. Bunlar şöyle sıralanmıştı: ‘
‘a) Devletin hüküm ve tasarrufu veya özel mülkiyeti altında bulunup kamu işlerinde kullanılmayan arazi,
b) Bir veya birkaç köy, kasaba veya şehrin orta malı olan arazinin ihtiyaçtan fazla olduğu Tarım Bakanlığınca belirtilen parçası,
c) Sahibi bulunmayan arazi,
d) Devletçe kurutulan sahipsiz bataklıklardan kazanılacak arazi,
e) Göllerin kuruması ve nehirlerin doldurulmasıyla elde edilecek arazi
, f) Bu kanun hükümlerine göre kamulaştırılacak arazi.’’
Kaynaklar:
1: İbrahim Aksöz, Toprak Reformu ve Türkiye’de Toprak Reformuna İhtiyaç, 2. Baskı, Atatürk Üniversitesi Yayınları, Ankara, 1973, s. 24.
ÖNEMLİ NOT: Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir.