Demokrat Parti (DP) öncesi dönemde uygulanan ekonomi politikaları da DP’nin iktidara gelmesiyle birlikte büyük ölçüde değiştirilmiştir. Bu bakımdan DP iktidarı, Türk siyasi tarihi ve ekonomi tarihinde önemli bir yer teşkil etmektedir. Bu dönemde, ekonomi politikası olarak, karma ekonomi modelinde çok fazla bir değişiklik yapılmadan, yeni görüş ve yaklaşımlar uygulanmaya başlamış, özel teşebbüsün geliştirilmesi ve faaliyet alanının genişletilmesi hususunda da çok önemli adımlar atılmış ve uygulanan iktisat politikaları, önceki dönemlerde uygulanan devletçi ve müdahaleci politikalardan oldukça farklı olmuştur. DP daha muhalefetteyken, devletçiliği ve devletin iktisadi hayata müdahalesini eleştirmiştir. Bu çerçevede, iktidarın ilk yıllarında, ekonomide serbestleşmeyi (liberalizasyonu) artıracak önlemler almıştır(1).
DP hükümetleri, CHP’nin devletçilik politikasıyla birlikte köy ekonomisini ve ziraat sahasını önemli gördüğünü belirterek nüfusun %80’inin köylerde yaşadığı memleketimizde milli ekonominin temelinin ziraat olduğunu daha önceki bölümümüzde belirtmiştik. DP, milli ekonominin temelinin ziraat olduğunu düşündüğü için, iktidarı boyunca, kalkınmadaki önceliği ziraat sahasına vermiştir. Bu öncelikte DP’nin çok oy aldığı köylü kesime önem vermesinin payı büyük olmuştur (2).
Menderes, uzun yıllar Aydın’da çiftlikle uğraşmış ve tarımın içerisinden gelen birisidir. Toprağın ve köylünün ihtiyaçlarını gayet iyi bilmektedir.
Tarım politikalarını DP’nin iktidarda olduğu yıllar itibariyle değerlendirecek olursak şu konular üzerinde durmamız gerekecektir: DP 1950’de iktidara gelmesi ile birlikte halkın ihtiyaçlarına ve isteklerine daha iyi cevap verilebilinmiş ve bu parti grubu halk tarafından daha fazla rağbet görerek oyların büyük çoğunluğu ile tek başına iktidara gelmiştir. Halk, DP’yi ve özellikle de kendilerinden saydıkları Adnan Menderes’i kendisine daha yakın bulmuş ve politikalarını benimsemiştir. Çünkü Menderes halkın içinden çıkmıştır. Halkın çoğunluğu gibi köy kökenlidir ve çiftçidir. Halkın çoğunluğunun tarımla uğraştığı bir ülkede Menderes için de en önemli konu tarımdır. Menderes için en önemli alan, tarım ve çiftçinin durumudur. Bunların iyileştirilmesi için de gerek seçim meydanlarında ve gerekse parti programında tarım ve çiftçiye gereken önemi vermiştir. Dolayısıyla Menderes’in tarım sektörüne yönelik politikasının, köylü kitleleri iktisadi açıdan hoşnut kılacak boyutta ulaşmıştır. Bu politikalardan en çok yarar sağlayan sınıfların DP’nin sınıfsal temelini oluşturan, büyük toprak sahipleri ve tüccarlar olduğu, hükümet partisini destekleyen ve ülke nüfusunun çoğunluğunu temsil eden köylü kesimini memnun etmek için de, ilk yıllarda şu önlemleri yürürlüğe koymuştur(3).
Toprağı bilen birisi olarak Adnan Menderes, gelir açısından refahlama yolunda önceliği uzun yıllardır ihmal edilmiş köye ve köylüye vermiştir. Menderes’i öncelikli olarak tarımda gelişmeye yönelten tek sebep Menderes’in çiftçilikten geliyor olması değildir, ABD yardımlarının ağırlıklı olarak tarıma yönelik verilmesi, tarıma yapılan yatırımın çok daha kısa sürede geri dönmesi de tarımsal açıdan gelişmeye öncelik verilmesinin nedenleri arasındadır. 1951 yılı Aralık ayında bütçe komisyonunda Başbakan Adnan Menderes, iktisadi kalkınmanın temeli olarak ziraatı göstermiştir(4).
1: Eroğul, Cem (2003), Demokrat Parti Tarihi ve İdeolojisi (Ankara: İmge Kitabevi Yayınları, 4. Baskı, s 90.
2:Duygu YILMAZ, DEMOKRAT PARTİ’NİN TARIM POLİKASININ AYDIN ÖLÇEĞİNDE DEĞERLENDİRİLMESİ (1950-1955)Tez,Aydın 2005,s 90.
3: Yahya Sezai Tezel, Cumhuriyet Döneminin İktisadi Tarihi, Tarih Vakfı Yurt Yay., İstanbul, 1994, s.53.
4: Bilsay Kuruç, İktisat Politikasının Resmi Belgeleri (Söylev, Demeç ve Yazıları), Ankara, 1963, s. 128.
ÖNEMLİ NOT: Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir.