Türkiye’de zeytinyağı üretimi çok önemlidir. En önemli bölge Aydın Vilayeti ve burada da Ayvalık’tır. 1916 yılı üretimi, 12 milyon okkadır. Normal zamanlarda üretim miktarı 30–35 milyon okka civarındadır.
Zeytincilik XVII. yüzyılda Kuşadası iskelesinden yurtdışına yapılan ihracat ürünleri arasında yer alan zeytinyağı, 1907 yılı itibari ile özellikle, Rusya’ya ihraç ediliyordu.1907 yılında Kuşadası’nda dikili olan 15 bin zeytin ağacından 179 bin 620 kilo (litre) zeytinyağı elde edilmiş ve bu zeytinyağı satışından ise 1 milyon 77 bin 720 Kuruş gelir elde edilmiştir. İngiliz Konsolosluğunun hazırladığı 1909 tarihli ticaret raporunda; Kuşadası bölgesinde zeytin ağacı yetiştirmesini teşvik etmek amacı ile Osmanlı Devletinin zeytin yetiştiricilerinden 3 yıl süre ile aşar vergisinden muafiyet uygulamasının başlatıldığı belirtilmektedir. 1912 yılında ise Kuşadası’nda dikili bulunan 15 bin zeytin ağacından elde edilen zeytinyağı hemen hemen iki kat artarak 389 bin 900 kiloya çıkmıştır. Ancak zeytinyağı satışından elde edilen gelir 1 milyon 924 bin 500 kuruşa inmiştir. Bu durum bize 1912 yılında zeytinyağı fiyatlarının düştüğünü göstermektedir. Kazada üzüm gelirinden sonra zeytin geliri ikinci sırayı almaktadır.
Bölgede Kurtuluş Savaşı döneminde zeytin ürünündeki düşme söz konusuydu. Ayrıca savaş nedeniyle sekteye uğrayan ticari ilişkilerdeki bozukluk ürünün pazarlanmasında zorluklar yaratmış ve ürün rekoltesi düşmüştü.
20 Eylül 1920 tarihinde kabul edilen İhracat vergisi nedeniyle üreticiler ellerindeki malları satamaz duruma düşmüşlerdir. Aydın mebusu Esat Efendi, Söke, Koçarlı, Çine, Karacasu, Bozdoğan ve Milas ve Muğla cihetlerinde halkın elinde zeytinyağları ve saire mallarının kaldığını bunun nedeninin işgal altında bulunan Aydın’dan ve Ayvalık bölgesinden düşmanların külliyetli miktarda zeytinyağının İzmir ve Memalik-i Ecnebiyyeye sevk ederek ucuz fiyata satması olduğunu ihracat vergisinin çok büyük zararları olduğunu vatan içerisinde ticaret hayatının sönmesine neden olduğunu göstererek bu verginin alınmasını öngören kanunun kaldırılmasını teklif etmiştir.
1925–1926 yılında Aydın’da 4 milyon 300 bin kiloluk bir üretim hâsıl olmuş, bunun 2 milyon 850 bin kilosu ihraç edilmişti.
Zeytin ve zeytinyağı üretimi Aydın ve çevresi için çağlar boyu süren bir tarımsal etkinlik idi. Yemeklik zeytin yanında, zeytinyağı yukarıda bahsettiğimiz metotlarla üretilmekte ve yine zeytinin bir yan ürünü olarak da sabun imal edilmekte idi.
Günümüzde her şeyi değerlendirilen bir bitki olarak karşımıza çıkan zeytin önce kahvaltıların ve sofraların vazgeçilmez gıdasıdır. O güzel yeşilinden altın sarısına kadar zeytinyağının insan sağlığına ve beslenmesine yararlarını bahsetmek zaten gereksiz olacak. Yaprağından artık çay imal edilmektedir. Prinası tekrar tekrar sıkıldıktan sonra sabuna dönüşmektedir. Kalan prina ise yüksek enerjili bir ısı kaynağıdır. Kurumuş ve budanmış dalları sobalarımızda ısınmamız için yakılmaktadır. Yapraklarından elde edilen nefis kokulu zeytin kolonyaları günlük hayatımızın da bir parçası olmuştur. Zeytin özünden yapılan temizlik ürünlerinden de söz etmeden geçmemeliyiz. Budama sonrası yaprakları ve ince sürgünleri keçilerin en sevdiği besinlerin başında gelmektedir.
Bu mübarek ağaç bizlere daha ne versin ki?
ÖNEMLİ NOT: Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir.