Takip Et

19.YÜZYILDA AYDIN VİLAYETİ VE KAZALARINDAN ORTAKÇI’DA TARIMA KISA BİR BAKIŞ -2 (MEŞE PALAMUDU)

Kızıldere’de vergi ödeyen 20 haneden 11tanesi palamut üretimi ile uğraşmakta idi. Kızıldere’nin palamut üretimi 66 kantar (yaklaşık 3722 kg.dır).11 ailenin palamut hâsılatı 594 Guruş olup, öşürü ise 64 Guruştur. Ortakçı ile nüfusu kıyaslandığında hala bir çiftlik olan Kızıldere’nin diğer tarım ürünlerinde olduğu gibi palamut üretimi de oldukça düşüktür. Ortakçı’da palamudun hâsılatı kantarında 17 Guruş iken Kızıldere’de 9 Guruştur Kızıldere tarımsal üretim hâsılatı 16 634 Guruş olup bu hasılat içinde palamudun payı %3,5 tir.Tarım ürünleri öşürü 7202 Guruş iken öşür içinde palamudun payı % 8 civarındadır (180).

 

Feslek’te vergi ödeyen 41 haneden 37 tanesi palamut üretimi ile uğraşmakta idi. Feslek’in palamut üretimi 267 kantar (yaklaşık 15 058 kg.dır). Bahsettiğimiz 37 ailenin palamut hâsılatı 4439 Guruş olup, öşürü ise 452 Guruştur. Ortakçı ile nüfusu kıyaslandığında daha küçük bir yerleşim birimi olan Feslek’in diğer tarım ürünlerine göre gibi palamut üretimi de oldukça yüksektir. Bugün “Eski Feslek” olarak adlandırılan, şimdiki yerleşim yerinden yaklaşık 5 km. kuzeyde Feslek Çayı içinde yer alan olan Feslek için, coğrafi şartlar dikkate alındığında, palamut iyi gelir getiren ve kolay üretilen bir tarım ürünüydü. Ortakçı’da olduğu gibi palamudun hâsılatı Feslek’te de kantarında 17 Guruştur. Feslek tarımsal üretim hâsılatı 38 643 Guruş olup bu hasılat içinde palamudun payı % 11,5’ tir.Tarım ürünleri öşürü 17 998 Guruş olup öşür içinde palamudun payı % 2,3 civarındadır (181).

 

Savcıllı’da vergi ödeyen 40 haneden 30 tanesi palamut üretimi ile uğraşmakta idi. Savcıllı’nın palamut üretimi 125 kantar (yaklaşık 7050 kg.dır). Bahsettiğimiz 30 ailenin palamut hâsılatı 2025 Guruş olup, öşürü ise 200 Guruştur. Ortakçı ile nüfusu kıyaslandığında daha küçük bir yerleşim birimi olan Savcıllı’da diğer tarım ürünlerine göre gibi palamut üretimi de oldukça azdır. Savcıllı’da da palamut iyi gelir getiren ve kolay üretilen bir tarım ürünüydü. Ortakçı’da olduğu gibi palamudun hâsılatı Savcıllı’da da kantarında 17 Guruştur. Savcıllı tarımsal üretim hâsılatı 37 980 Guruş olup bu hasılat içinde palamudun payı % 5 tir.Tarım ürünleri öşürü 14 564 Guruş olup öşür içinde palamudun payı % 1 civarındadır (182).

 

Gencelli’de ise vergi ödeyen 48 haneden 46 tanesi palamut üretimi ile uğraşmakta idi. Gencelli’nin palamut üretimi 318 kantar (yaklaşık 17 935 kg.dır). Bahsettiğimiz 46 ailenin palamut hâsılatı 5435 Guruş olup, öşürü ise 519 Guruştur. Ortakçı ile nüfusu kıyaslandığında daha küçük bir yerleşim birimi olan Gencelli’nin diğer bitkisel üretimlere göre gibi palamut üretimi de oldukça yüksektir. Gencelli için de palamut iyi gelir getiren ve kolay üretilen bir tarım ürünüydü. Ortakçı’da olduğu gibi palamudun hâsılatı Gencelli’de de kantarında 17 Guruştur (183).

 

Savaş öncesinde 54 000 000 kiloyu aşan palamut üretimi işgal yıllarında yok düzeyine inmiş, işgal sonrasında ise, önceki üretimin % 60 ‘ını yakalamak üzeredir.1923 yılına ait Palamut üretimi ise 32.000.000 kilodur (184).

 

Ortakçı İstasyonu da demiryolu boyunca uzanan diğer yerleşim merkezleri gibi palamudun ilk yüklendiği noktalardan birisi idi. Feslek, Gelenbe, Ericek, Muratdağı, Gencelli, Gencellidere, Aktaş, Çatak, Savcıllı ve Kızıldere gibi Aydın Dağlarında ve eteklerinde yer alan bu köylerin 1400 metre rakıma kadar olan yamaçları tamamen palamut ağaçları kaplı idi. Çubukdağı eteklerinde yer alan Kabaağaç, Bucak köy, Tolaz, Tırkaz ve Tekke köyleri de birer palamut deposu idi. Elimizde üretim ile ilgili rakamlar olmamasına rağmen XIX. yüzyılda hızlanan palamut ticaretinin 1970’li yıllara kadar canlı olarak sürmesi, palamudun fakir köylü için önemli bir gelir kaynağı olduğu söylenebilir.

 

Palamut ticareti de diğer bütün tarım ürünleri gibi önce Rum ve Ermeni tüccarların elinde başlamıştır. İttihat ve Terakki dönemi bu tüccarların sömürü düzenlerine karşı başkaldırının başlangıç tarihidir. İncirde olduğu gibi palamuttaki sömürü düzenine karşı milli şirketlerin oluşturulması İttihat ve Terakki döneminin eseridir. 

ÖNEMLİ NOT: Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir.