GÜNÜMÜZ TARIMSAL VERGİ UYGULAMALARI-1

Tarım Kesiminin Vergilendirilmesinde Mevcut Durum (4369 Sayılı Kanun Sonrası)

Zirai kazanç elde eden bir mükellefin elde ettiği zirai kazancı gelir vergisi ile vergilendirilirken, servet unsuru sayılan bina ve araziler emlakvergisi ile motorlu araçlar, motorlu taşıtlar vergisi ile vergilendirilmektedir. Bu kısımda tarım sektörünün diğer vergi kanunları ile vergilendirilmesi incelenecektir. Bu kanunlar arasında, GVK, EVK, VUK, Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu (MTVK), Özel Tüketim Vergisi Kanunu (ÖTVK), KVK ve Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun (AATUHK) ile Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi Kanunu (BSMVK) yer almaktadır (426).

Bireylerin ödeme güçlerinden biri de servettir. Bina ve araziler, servet unsuru sayılarak, tarımsal işletmeye dâhil olup olmadıklarına bakılmaksızın vergilendirilirler32. Bu unsurlar, tarımsal işletmeye dâhil olduğunda bir nevi tarım sektöründe faaliyet gösterenlerin yüklerini artırmaktadırlar. KDV ise üretim ve tüketim zincirinin her aşamasında malların el değiştirmesi esnasında alınan ve vergi indirimine imkân tanımak suretiyle değer artışını temel alan, çok aşamalı bir genel satış vergisidir (427).

Türkiye sınırları içinde bulunan binalar emlak vergisine tabidir. Yine EVK’nın 2. maddesinde binanın tanımını yapmaktadır. Bu tanıma göre bina; yapıldığı madde ne olursa olsun, gerek karada gerek su üzerindeki inşaatın hepsidir. VUK’nın 269. maddesinde yer alan bina mütemmim cüzleri de bina ile birlikte dikkate alınmaktadır. EVK’nın 3. maddesi hükmüne göre bina vergisini binanın sahibi, varsa yararlananlar, ikisi de yoksa binaya sahipmiş gibi tasarruf edenler öder, ifadesi yer almaktadır. EVK’nın 4. maddesinde daimi olarak bina vergisinden muaf tutulan binalar 25 maddede sayılmış bulunup, tarım kesimi ile alakalı olanlar şunlardır:

• Köy tüzel kişiliğine ait binalar,

• Köylere ve köy birliklerine ait işletmeler, binalar, soğuk hava depoları, içmeler, kaplıcalar ve bunlar tarafından köylünün genel ve ortak ihtiyacını karşılamak üzere işletilen hamam, çamaşırhane, değirmenler ve köy odaları,

• Tarımsal üretimde kullanılmak şartı ile makine ve alet depoları, zahire ambarları, ağıllar, ahırlar, kümesler, kurutma yerleri, böcekhaneler, seralar vb. binalarla, işçi ve bekçilere ait bina, kulübe ve barakalar

• Su ürünleri üreticilerinin, üretimde kullandıkları ağlar ve alet depoları, kayıkhaneler, denizlerde ve göllerdeki işçi ve balıkçı kulübeleri ile barakaları,

• Her türlü su bentleri, baraj, sulama ve kurutma tesisleri,

• Tarım kredi, tarım satış kooperatifleri, 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’na göre kurulan kooperatifler ve bu kooperatiflerle, birliklerine ait olan hizmet binaları,

• Belediye ve mücavir alan dışında kalan köylerdeki binalar.

Bina vergisinin matrahı, binanın EVK hükümlerince tespit olunan vergi değeridir ve vergi oranı mesken olarak kullanılan binalarda vergi değerinin %0,1’i diğer binalarda ise vergi değerinin % 0,2’sidir. (NAİM ÖZDAMAR-DENGE YAZAR VE BUHARKENT MUHABİRİ)