AP hükümetlerinin iş başına gelmesi ile tarımda köklü değişikliklerin meydana geleceği hükümet programındaki düzenlemelerden anlaşılmaktaydı.
1961 Anayasası hükümleri gereğince artık planlama dönemine girilmiştir.
Türkiye’de planlama fikri 1930’lu yıllarda hazırlanan sanayi planları ile başlamış, Devlet Planlama Teşkilatı'nın kurulduğu tarihten günümüze kadar dokuz adet 'Beş Yıllık Kalkınma Planı' hazırlanmış ve uygulamaya konulmuştur. Literatürde genel kabul gören görüşe göre; planlarda birinci dönem, temel ekonomik perspektifler açısından Büyük Kriz ile başlayıp İkinci Dünya Savaşı'nın sonlarına kadar uygulanan devletçi politikalardan sonra, 1946-1958 yılları arasında özel sektöre öncelik veren 1960 öncesi dönemdir. İkinci dönem, ithal ikameci politikalarla birlikte kalkınmanın planlarla gerçekleşeceği düşünülen 1960-1980 dönemidir. Üçüncü dönem ise sanayileşme stratejisinde yapısal değişimin yaşandığı ve bu değişimin kalkınma planlarına yansıdığı 1980 sonrası dönemdir. Bu çalışmada zaman boyutu olarak 1960-1980 döneminde uygulanan kalkınma planları incelenmektedir(1).
PLANLAMA ZORUNLU OLDU
“1961 Anayasası'nda, “Sosyal ve Ekonomik Hükümler” başlığı altında, devlete kalkınma planları hazırlama görevi verilerek ekonomide kamu kesimine ayrı bir yer verilmiş, planlama, anayasal zorunluluk haline gelmiştir.
Anayasa hem toprak reformunun yapılmasını öngören hem de reformun yapılabilmesi için dağıtılacak toprakların kamulaştırılmasını ilişkin hükümler içermiştir. Buna göre; "Devlet toprağın verimli olarak işletilmesini gerçekleştirmek ve topraksız olan veya yeterli toprağı bulunmayan çiftçiye toprak sağlamak amaçlarıyla gereken tedbirleri alır. Kanun, bu amaçla değişik tarım bölgelerine ve çeşitlerine göre toprağın genişliğini gösterebilir. Devlet, çiftçinin işletme araçlarına sahip olmasını kolaylaştırır. (2).
TOPRAK REFORMU TARTIŞILDI
Böylece, ekonomide devletin üstlendiği görevleri icra eden KİT’lere belirli ödevler yüklenmiş, iktisadi ve sosyal hayata planlama düşüncesi egemen olmuş, planların icrası için de DPT kurulmuştur (3).
Ülkedeki sorunlar planlı döneme geçişte önemli etkide bulunmuştur. Bu dönemden önce 5 yıl içinde GSMH'nın ortalama % 14,8'i yatırımlara ayrılmış, bunun da % 2'si dış kaynaklardan, % 12,8'i iç tasarruftan sağlanmıştır. I.BYKP'da ise yıllık % 7 kalkınma hızı için GSMH'nın % 18,3'ü yatırımlara ayrılacak, bunun % 3,5'i dış kaynaklarla, % 14,8'i de iç kaynaklardan sağlanacağı hedeflenmiştir. 5'er yıllık olmak üzere 15 yıllık kalkınma planları hazırlanmış ve bunlar yıllık programlar olarak düzenlenmiştir. Planlarda toplum refahının artırılması ve sosyal adaletin sağlanması amaçlanmıştır. Ekonominin karma sistem içinde yürümesi, devletin eğitim, sağlık, ulaştırma, enerji, sulama gibi temel kamu hizmetleri için yatırım yapması, yatırımlarda bölgeler arası denge sağlanması, verimliliği artıracak entansif tarım için yatırımların gerçekleştirilmesi hedeflenmiştir (4).
1960'lı yıllarda toprak reformu yeniden yoğun olarak tartışılmaya başlanmış ve bu konuda 8 kanun tasarısı hazırlanmıştır. Anacak bu tasarıların yalnızca 1'i TBMM gündemine gelebilmiş ve kanunlaşamamıştır.
-------------------------------------------------------------------------------------
(1)Abdullah TAKIM
(2): Cumhuriyetin İlk Yıllarında Tarım (Anonim).
(3): Kuyucuklu N. (1993), Türkiye İktisadı, Filiz Kitabevi, İstanbul.
(4): Cumhuriyetin İlk Yıllarında Tarım (Anonim).
ÖNEMLİ NOT: Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir.