Türk tarım tarihi incelendiğinde, batılı devlet ve tüccarların üzerinde oyunlar oynadıkları ürün, önce incir, sonra da pamuktur.
Ortadoğu ve Kuzey Afrika’da Milattan Önceki yıllarda ekilmeye başlanan pamuğun bizde önem arz etmeye başlaması, 1861 yılında Amerikan iç savaşı ile ortaya çıkar. İngiltere bu savaşın kendi pamuk ithalatını engellemesi ile pamuk ekim sahaları olarak Osmanlı topraklarını seçer. 1862 yılından sonra hızla gelişen pamuk ekimi 1871 yılında yaklaşık olarak 52 bin balyaya ulaşır. Bu miktar yaklaşık olarak 10 bin tona tekabül etmektedir.
Cumhuriyete kadar pamuk iç piyasada geleneksel yöntemlerle tüketilmekte iken, bu dönemden sonra Adana, Tarsus ve Nazilli’de pamuk araştırma istasyonlarının kurulması, köylülere pamuk tohumu dağıtımı ve pamuk tarımı ile ilgili makinelerin alımında sağlanan kolaylıklar bu ürünün yaygınlaşmasına neden olmuştur.
Atatürk ve Adnan Menderes dönemleri pamuğun altın çağı olmuştur. Süleyman Demirel hükümetleri ise pamuk ticareti ve üretimi konusunda oynanan oyunların pamuk üreticisine oldukça az yansıdığı dönemler olup Türk pamuk üreticisi bu dönemlerden pamuk üretimini severek yapmıştır.
1970’li yıllardan sonra özel sektörün pamuk hammaddesini işleyen sanayi dallarında yatırımlar yapması, dünyada pamuk alanlarının hızla genişlemesi, ABD, Hindistan, Mısır, Çin, Pakistan, Brezilya, Türkmenistan, Özbekistan gibi ülkelerin pamuk üretim ve ticaretinde söz sahibi olmaları, ABD’nin pamuk ticaretini petrol ve silah ticareti ile eş değer tutarak, alanda neredeyse yarım asra ulaşan pek çok ticari operasyonlar düzenlemesi, Türk pamukçuluğunu genellikle olumsuz bu etkilemiştir.
Son yıllarda Türk pamuk üretimi ile Türk tekstil sanayi arasında yaşanan en büyük sorun üretim-tüketim ilişkileri ile ortaya çıkmıştır. Ham pamuk fiyatları düştüğü, pamuk ekim alanları daraldığı halde Türk tekstilcisi ham pamuğu dış piyasalardan temin etmiştir. Son birkaç yılda ise uluslararası pamuk piyasalarına Çin’in ticari tasarrufları damgasını vurmuş, Çin’in pamuk stoklarında söz sahibi olması dünya ham pamuk fiyatlarının aşağılara çekilmesine neden olmuştur. 2013 ve 2014 yılları pamuk fiyatlarındaki inişler nedeniyle en zor yıllarını yaşamıştır. Pamuk alanları oldukça daralmış, yerlerini mısıra terk etmeye başlamıştır.
Ne Türk pamuk üreticisi ne de tekstil sektörü önünü göremez hale gelirken 2013-2015 dönemi Türk pamuk üreticisinin pamuk tarımını büyük ölçüde terk ettiği dönem olmuştur. Tekstil sanayinde doğal Türk pamuk ipliği yerine sentetik iplik tüketimi artmıştır.
Son yılların ülkemizde pamuk üretim ve tüketim rakamlarına Maliye ve Gümrük bakanlığı rakamları ışığında göz atalım:
Türkiye’nin son yıllardaki lifli pamuk üretimi: (bin ton)
2011/2012 2012/2013 2013/2014 2014/2015 2015/2016
750 858 760 847 812
Türkiye’nin son yıllardaki lifli pamuk tüketimi: (bin ton)
2011/2012 2012/2013 2013/2014 2014/2015 2015/2016
1495 1.350 1.400 1.372 1.441
ÖNEMLİ NOT: Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir.