Pamuk Tarımının sorunları - 1

Türk tarımının yapısal eksikliklerinin, dünya fiyat ve şartlarına göre üretim yapamamasının sıkıntısını yine Türk çiftçisi çekmekte.

Ülkemizde gerçek anlamda pamuk üretiminin 18. Yüzyılda başladığını ve üretimin sanayinin hizmetine sokulduğunu görmekteyiz. Cumhuriyet döneminde ise Aydın’ın pamuk üretim merkezlerinden birisi haline gelmesinin en önemli nedeni Nazilli Sümerbank’ın açılması olmuştur. Hafızamızı yoklayacak olursak özellikle 1960 ve 70’li yıllarda Türk çiftçisinin “altın yılları” olmuştur. Bunun da en önemli nedeni üreticilerin büyük oranda pamuk tarımına meyletmiş olmasıdır. Son yılarda pamuk tarımında ve üretimde çok büyük oranlarda gerilemeler görülmüş,1996 yılında yaklaşık olarak 960 bin dekar arazide pamuk ekilirken 2012 yılında bu rakam 505 bin dekara gerilemiştir. Pamuk lif üretimi ise1996 yılında 98 530 ton iken 2013 yılında 112 000 tona yükselmiştir. Bunun da nedeni dekar başına üretilen pamuk miktarındaki sevindirici artıştır. Dekar başına lif veriminin 103 kg’dan 209 kg’a çıkmış olması artık ülkemiz üreticisinin modern tarım tekniklerini uyguladığının, makineleştiğinin, uygun tohumu seçtiğinin, gerekli zirai mücadeleyi yaptığının göstergesidir.

Türk üreticisi ve Aydın çiftçisi pamuk tarımının tüm gereklerini yerine getirdiği ve dekar başı üretimde rekorlar kırarken niçin pamuk ekiminden kaçınmaktadır?

Bunun da en büyük nedeni son yıllarda karşımıza çıkan pamuk fiyatlarındaki düşüş ve girdilerdeki artışın sürmesidir. Bunun da en büyük nedenini araştırdığımızda karşımıza öncelikle dünya pamuk piyasalarındaki dalgalanmalar ve düşüşler çıkmaktadır. Bu yazımızda ülkemizde pamuk tarımının gerilemesinin dış nedenlerine kısaca değineceğiz.

Uluslar arası alanda pamuk politikaları her ne kadar arz-talep dengesine bağlı olsa da ABD, pamuğun uluslar arası ticari yönetimini elden bırakmamak niyetindedir. 1996-2002 yılları arasında yedi yıllık süreç içerisinde çiftçiye doğrudan gelir desteği yapılmasını öngören sistem uygulamıştır. ABD menşeli tarım ürünlerinin yabancı ülkelere teşvikli ihracatını öngören söz konusu program kapsamında ülkemize 1999 yılından günümüze verilen kredilerin yaklaşık %30’u pamuk ithalatında kullanılmıştır.

AB ‘de pamuk üretiminin desteklenmesi 1981 yılında Yunanistan’ın ile başlamış, 1986 yılında İspanya’nın katılımıyla uygulama farklılaşmıştır. Pamuk, Ortak Tarım Politikası kapsamında desteklenmekte, ödemler Avrupa Tarımsal Garanti ve Yönlendirme Fonu (FEOGA) Garanti bölümünden finanse edilmektedir. AB Yunanistan için 300 bin hektar için 594 €/ha destekleme sağlamakta, Avrupa Konseyi tarafından mevsim başında belirlenen hedef fiyat ile dünya fiyatı arasındaki fark, çırçırcı aracılığı ile üreticiye ödenmektedir. Bu da Tl karşılığında dekarda 170 Tl’ye tekabül etmekteydi. Dekar verimi 250-300 Kg olan Yunanistan’da kg başına verilen doğrudan destekleme 0,61 Tl civarında idi. Yunan ve AB çiftçisinin bugün hala pamuk tarımı yapıyor olmasında korumacı tedbirlerin ve doğrudan desteklemelerin varlığından söz edebiliriz.

Dünya pamuk stokunun neredeyse yarısının Çin’in elinde olması Çin’in, pamuk ithalatını kısıtlaması pamuk fiyatlarının uluslar arası piyasalarda gerilemesinin nedenleri arasındadır.

2013 yılında 550 bin ton üreten çiftçimiz 2014 sezonunda yaklaşık olarak 700 bin ton pamuk üretmiştir. Bu üretim artışının nedeni pamuk fiyatlarında yükselme beklentisidir. Türk pamuğunun yıllık 1,5 milyon ton pamuğa ihtiyacı varken, cari açık ekonominin en büyük handikabı olarak karşımızda dururken pamuk gibi en az elli sektörde katma değer yaratan bir ürünün AB ve ABD standartlarında desteklenmemesi Türk ekonomisi için bir çıkmazdır.

Makineleşme, modern tarım gereklerini uygulama, GDO’suz üretim ile dekar başı verimde üstün başarılar elde etme başarısını göstermiş olan Türk pamuk üreticisinin küstürülmesi, pamuktan uzaklaştırılması Türk ekonomisi ve sosyal hayatı bakımından umulmayacak olumsuz sonuçlar doğuracaktır

AB ve ABD gibi pamuk üreten ülkelerin kendi çiftçilerini desteklemeleri, pamuk ihracatına ayrıcalıklar sağlamaları Türk pamuk üreticisinin sadece 55 kuruşluk bir desteklemeyle baş başa bırakılması pamuk tarım alanlarının ve üretimin gerilemesinin başlıca nedenidir.

Not. Gelecek yazımızda pamuğa devam edeceğiz.