II. Dünya Savaşı halk ve çiftçiler için zor yıllar olmasına rağmen devlet açısından tasarruf dönemi olmuştur. Fakat tasarrufların maliye açısından rahatlık halk açısından refah sağladığı söylenemez.
Hasan Saka hükümeti döneminde işlenemeyen ve büyük toprak sahipleri elinde bulunan toprakların küçük çiftçilere kazandırılması amacı ile bir dizi tedbir alınmıştır.
“Ekonomik sıkıntılar devletin merkez bankasından borçlanmasına neden olmuştur. Merkez bankası karşılıksız para basarak emisyon hacmini artırmış ve fiyat enflasyonu Türkiye tarihinde ilk kez bu dönemde ortaya çıkmıştır. Enflasyonu engelleyebilmek için 1948 yılında Milli Koruma Kanunu çıkarılmıştır. Bu kanunda enflasyon artışını beklendiği gibi durduramamıştır.
Bu kanuna göre; - Hükümet, sanayi ürünlerinde hangi malın ne miktarda üretileceğini belirleyecektir. - Yatırımlar izin ile yapılacak ve hükümet denetimi altında olacaktır. - Devlet gerekli gördüğü takdirde sanayi tesislerine el koyabilecektir - Üretim deseni ve miktarı devletçe belirlenecek ve 500 hektardan büyük araziye bedelini ödemek koşulu ile devlet el koyabilecek - Devlet ihtiyaç maddelerine bedelini ödemek koşulu ile el koyabilecek - İç ticaret fiyat kontrol sistemi kurulacaktır. Savaş ve ekonomik kriz nedeni ile geleneksel ihraç ürünleri satılamadığı için yüksek stoklara neden olmuştur. Stokları eritmek için 7 Eylül 1946'da devalüasyon yapılmış ve stoklar azaltılmıştır. “(1).
Savaş sonrası dönem mali açıdan ekonomik kalkınma için uygun bir dönem olmuş ancak yeterince değerlendirilememiştir. 1945 yılında çok partili döneme geçilmiş ve dış yardımlar alınmıştır. Yardımlardan ilki ABD'den 1947 yılında Truman Doktirini başlamış ve 1948 yılında da uzun yıllar devam edecek olan askeri ve ekonomik nitelikli Marshall Yardımları alınmıştır. Bu yardımlar ile ekonomik kalkınmanın sağlanması için 1947 yılında birinci 5 yıllık kalkınma planı hazırlanmış ancak uygulanamamıştır. 1948 yılında ise tamamen tarım sektörüne yönelik ikinci bir plan hazırlanmış ve bu plan da uygulanamamıştır. Savaş sonrası yıllar tarım sektörünün önem kazandığı, sanayileşme ve ulaştırma ile birlikte kalkınma çabalarına öncelik verildiği bir dönem olmuştur. Bu yıllarda çiftçilerin makine, gübre gibi modern girdilere olan ihtiyaçlarını uygun fiyatlarla karşılamak için Zirai Donanım Kurumu kurulmuştur. Teknik tarım ve bahçıvanlık okulları ve teknik tarım teşkilatının kurulmuştur.
1923 -1950 yılları dikkate alındığında tarımsal üretimin yeterince artmadığı görülmektedir.
İstatistikî verilerde 1923-1950 döneminde domates, salatalık, taze fasulye, kavun gibi sebzelerin üretimi ile ilgili bilgiler yer almamaktadır. Ancak 1948 yılında 1 640 500 ton, 1949 yılında 1 658 000 ton, 1950 yılında ise 1 603 000 ton karpuz üretimi yapıldığı görülmektedir. Kuru soğan ise 1925 de 44 797 ton, 1930’da 53 432, 1935’de 64 903, 1940’da 155 826, 1945’de 80 577 ve 1950 yılında ise 172 850 ton olarak üretilmiştir (2).
Aynı dönemde işgücü istihdamı ile ilgili olarak iç açıcı tablolar ortaya çıkmamıştır.Tarımdaki işgücü % 80’den % 77’ye düşerken,sanayideki istihdam , % 8,9’dan 10,3’e,hizmetler sektöründeki istihdam ise % 10,2’den % 12’ye yükselebilmiştir.
Kaynaklar
(1): Anonim,Cumhuriyetin İlk Yıllarında Tarım.
(2) Tüik
ÖNEMLİ NOT: Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir.