Önceki yazılarımızda “Tarıma Dayalı Sanayi-İmalat Sanayii” ile bu sanayileri hammaddesi ile ayakta tutan tarım sektörü arasındaki sıkıntılardan bahsetmiş, çözüm yolunun öncelikle tarım kesimine değer vermekten geçtiğini ileri sürmüştük.
Benzeri sorunlar da diğer dünya ülkelerinde yaşandı.
Acaba onlar tarım-diğer sektörler ilişkilerini nasıl kurdular, nasıl başarılı oldular?
Ege Ziraat Fakültesi Öğretim Üyeleri Sayın Nevin Demirbaş ve Duygu Tosun’un bu alandaki araştırmalarından örnekler veriyoruz.
Japonya: Sözleşmeli tarım ilk olarak 19. yüzyılda Japonya ve ABD'de şeftali ve şekerpancarı gibi ürünler için uygulanmıştır. Bu dönemde, daha çok meyve ve sebze üretiminde uygulanan sözleşmeli tarım modeli, kalkınmada temel anahtar olarak tarım ve sanayi işbirliğine önem veren ülkelerde 1960'lı yıllardan itibaren besi hayvancılığı, et tavukçuluğu, süt sığırcılığı, şeker pancarı ve şeker kamışı gibi ürünlerde de yaygınlaşmıştır.
ABD: Bugün sözleşmeli tarım modeli ABD'nde sebze-meyve ve broiler üretiminde %80-90 oranında uygulanmaktadır. Aynı şekilde AB'nde, yumurtanın %70'i, sütün %99'u, şeker pancarının, patatesin, bezelyenin ve sanayi tipi domatesin ise %100'ü sözleşmeli olarak yetiştirilmekte ve pazarlanmaktadır.
AB: AB'nde sözleşmeli yetiştiricilikte tercih edilen sistem, çiftçilerin tek tek değil birlik ve kooperatifler şeklinde sanayi ile bağlantı kurması yönünde gelişmiş, böylece çiftçilerin hak ve çıkarları daha iyi şekilde korunmaya çalışılmıştır.
Hollanda: Hollanda'da üretilen süt ve ürünlerinin %83'ü, çiçek ve diğer süs bitkilerinin %95'i, şekerpancarının %63'ü, sebzelerin %73'ü, nişastanın %100'ü, gübre ve hayvan yeminin %55'i kooperatifler eli ile değerlendirilmiştir
Danimarka: Danimarka’da üretilen ve pazarlanan toplam süt, et ve balık ürünlerinde kooperatiflerin payı %90'ın üzerindedir.
İtalya: 2003 yılı itibariyle İtalya'da yaklaşık 8,800 tarımsal amaçlı kooperatif olup bunların toplam 1 milyon 100 bin ortağı bulunmaktadır. Bu kooperatiflerin ürünlere göre pazar payları göre sıralanmasında %55 şarapçılık, %41 sebze ve meyve, %38 süt ve ürünleri, %11 zeytincilik, %15 sığır eti, %12 domuz eti ve %17 hububat ve diğer hizmetlerdir.
Yunanistan: Yunanistan'da elde edilen toplam sütün %20'si, meyve ve sebzenin %12-51'i, etin %5-30'u, şarabın %40'ı diğer tarımsal ürünlerin ise %50'si kooperatifler üzerinden değerlendirilmektedir.
Fransa: Fransa'da tarımsal amaçlı kooperatifler sektördeki rollerini devamlı güçlendirerek sürdürmektedir. 1998 yılı itibari ile 3800 adet tarımsal amaçlı kooperatifin (endüstriyel entegre- tarımsal işletmelere sahiptirler) 720,000 ortağı bulunmaktadır. Üretici, ortağı olduğu kooperatifler aracılığı ile üretiminin %50'sini yaklaşık 120,000 kişinin çalı ştığı işletmelerinde değerlendirmekte ve pazarlamaktadır.
ÖNEMLİ NOT: Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir.