Aydın için önemli ve yıkıcı depremden birisi de 10 Ağustos 1895 depremidir. Aydın merkezli gerçekleşen ve çevresinde de önemli tahribat yapan deprem VIII veya IX. şiddetinde bir depremdir. Ahenk Gazetesi’nin Journal de Smirini gazetesi muhabirinden aktardığına göre Aydın’da şehir merkezinde on kadar ev ve bir o kadar da dükkân tamamen yıkılmıştır. Ramazan Paşa Camii Şerifi tehlikeli bir biçimde zarar gördüğünden bir süre ibadete kapatılmıştır. Kestane pazarında Nalbant Hoca Ahmet’in dükkânıyla Demirciler Boğazı’ndaki binalar da yıkılanlar arasındaydı. Aydın civarında Serçeköy ve İmamköy’de sarsıntının etkisiyle evler ve damlar yıkılmış, Değirmenler yolundaki dağdan büyük bir kaya parçası kopmuştur. Kepez mevkiinde tepelerden havaya toz bulutları yükselmiş bazı toprak parçalarının kaydığı depremi yaşayanlar tarafından ifade edilmiştir.
Aydın; 3–5 saniye süren, doğu-batı doğrultulu bir deprem; Aydın'da nispeten az hasar vukua geldiği yapıların mukavemetli olması ile izah edilir; Köşk ve Umurlu' da hasar; dağlar toz bulutlarıyla örtülü imiş. 20 Ağustos'ta yeraltı gürültüleriyle beraber şiddetli bir replik olmuştur. Halkın hatırasında 1895 (1311) ve 1899 (13l5) depremleri karıştırılmıştır; genel olarak Büyük Menderes Grabeninda vukua gelmiş büyük tahribat 1899 depremine atfedilmektedir.”
Kaynaklara göre bu depremin tarihi ile ilgili on günlük bir çelişki mevcuttur. Bazı kaynaklar 10 Ağustos olarak belirlerken bazı kaynaklarda 20 Ağustos olarak belgelenmiştir. Ancak depremi yaşayanlardan nakledenlerin anlatımlarına göre kuru incir hasat dönemine rastladığı yönündedir. Bu da 20 Ağustos tarihinin daha isabetli olduğunu göstermektedir.
Halk dükkânları kapatıp, evleri terk ederek açık alanlara çıkmıştır. Yer sarsıntıları bölgede kısa aralıklarla hafif şekilde bir aydan fazla devam etmiştir.”
Depremde Aydın’ın Pınardere ve Emirdoğan, İmamköy ve Gölcük Köylerinde 72 hane ile on hayvan damı tamamen yıkılmış, 13 hane kısmen zarar görmüştür. Serçeköy ile Umurlu’daki evler de sarsıntılardan tahrip olmuştur. Deprem sırasında Gölcük Köyünde 20 hane kısmen zarar görmüş, iki kadın yıkıntılar nedeniyle yaralanmışlardır. Dağdan yuvarlanan taşların ağaçları tahrip etmesinden bir incir bahçesi zarar görmüştür. Büyük can kaybının olmamasının en büyük sebebi depremin Ağustos ayında gerçekleşmesi olarak gösterilmiştir. Halk incir bahçelerinde, açık alanlarda, tarlalarda bulunduğundan can kaybı olmamıştır (2184).
Aydın’ın doğusundaki ovanın bir kısmının 1895 depreminden sonra 1metre yükseldiğini ve kırık hatlarının yüzlerce metre doğuya doğru uzandığını belirtmektedir. Chaput (1947)’de 1895 depremin en yoğun hissedilen bölgesi olarak gösterdiği Tahtacıköy (Yılmazköy)’de bu deprem esnasında oluştuğu belirtilen 110–115 metre yükseklikte, batıya doğru 2 km uzaklıkta bulunan Ilıca Kaplıcası yakınındaki 45 metre irtifada bulunan bir grabenden söz etmektedir (2185).
Yine E. Chaput’a göre Aydın şehrinin içinde hasar büyük olmuş Ilıca yolunun Tabakhane Deresinin geçtiği köprünün yakınındaki bir çeşme kuvvetle eğilmiştir (2186).
Büyük Menderes çukurluğunun eksenine paralel toplam uzunluğu 50 km.yi bulan kırıklar oluşmuş, güney blok 1,5 metre alçalmıştır. Şehrin doğusunda görülen alçalmanın değeri 1 metreye ulaşmıştır. Maksimum düşey yer değiştirme 4 metreye yaklaşmış ve bu değer doğuya doğru 100 metre izlenebilmiştir (2187).
Aydın’da bu depremde yıkılmış olan Sebil ile Eski Yeni Cami arasında DGD-BKB gidişli 400 metre uzunluğunda 1 metre genişliğinde bir yarık açılmıştır. Şehrin ova kısmında alçalmalar olmuş, demiryolunu kesen bir kırık nedeniyle raylarda kıvrılmalar meydana gelmiştir.
Depremin şiddetine göre ölü ve yaralı sayısının az olmasını dönemin yetkilileri mevsime bağlamışlardır. Özellikle köylerde incir başta olmak üzere çeşitli mahsulün toplanma zamanı olması, halkın bağlarda bulunması, kasabalarda ise sıcaklar nedeniyle halkın binaların dışında yatması insan kaybının fazla olmasını önlemiştir (2188).
ÖNEMLİ NOT: Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir.