1 Kasım 1937’de göreve gelen 1. Bayar hükümetinden sonra, Atatürk’ün vefatının üç gün sonrasında 13 Kasım 1938’de göreve gelen 2. Bayar hükümeti görevini 25 Ocak 1939’a kadar sürdürür. Bu dönemin Tarım Bakanı Faik Kurdoğlu’dur.
1. Bayar hükümetinde tarıma dair düzenlemeler genişçe yer aldığı ve düzenlemeler sonuca ulaşmadığından olsa gerek bu hükümet döneminde tarımla ilgili herhangi bir düzenleme ve açıklama yer almamaktadır.
2. Bayar hükümetinin kısa süreli olduğu dikkatten kaçmaz iken 25 Ocak 1939’da I. Refik Saydam hükümeti kurulur. Bu hükümetin Tarım Bakanı daha önce de bu görevi üstlenmiş olan Reşat Muhlis Erkmen’dir.
Saydam hükümeti hükümet programında tarımla ilgili öncelikler olarak çiftçi ve köylünün vergi yükünü hafifletmeyi planlamıştır. Bu konuda programda,
“Tarım çalışmaları üzerinde önem ve özenle duracağımız büyük davalarımızdan birisidir. Çiftçinin emek ve zamanını değerlendirmek, üretim güç ve becerisini artırmak, kazancını ve yaşam düzeyini yükseltmek, tarım programımızın esas amacıdır” denmekteydi.
Ancak, dünya, yeni bir cihan savaşına doğru sürüklenmekteydi.
1939-1945 yılları genel bir tanımla devletçiliğin duraklama yılları olarak adlandırılabilir (1).
Atatürk’ün rehberliğinde, birçok iktisadi reform gerçekleştirilmiştir. Ancak 1938 yılında ülke Atatürk’ü kaybetmiş ve 1939 yılında, İkinci Dünya Savaşı’nın başlamasıyla birlikte, Cumhuriyet’in ilk yıllarından bu döneme kadar uygulanmış doğru politikalarda bazı aksamalar ve uygulama yanlışları ortaya çıkmaya başlamıştır. Her ne kadar savaşa katılmama politikası ile hareket edildiyse de, Savaş içinde yaşanan gelişmeler bunu hiç bir zaman garanti edebilecek durumu sağlamamış ve her an savaşa girilebilecek gibi, hazır durumda beklenmesi ve savunma giderlerinin artması, Savaş öncesi düzgün bir şekilde yürütülen “Denk bütçe” ilkesini sarsmıştır (2).
bu dönemden önce bir savaş ekonomisi tecrübesi olmayan ve bu kavrama tamamen yabancı olan yeni Cumhuriyet oldukça hazırsızlık durumdadır (3).
Kaynaklar
(1): Osman Yalçın, “Varlık Vergisi Kanunu ve Uygulaması”, Avrasya İncelemeleri Dergisi, İstanbul: 2012, s. 321.
(2): A. Başer Kafaoğlu, Varlık Vergisi Gerçeği, Kaynak Yayınları, İstanbul, 2002, s.29.
(3): Ş. Süreyya Aydemir, İkinci Adam: Cilt:2, İstanbul 1975, s. 208-209.
ÖNEMLİ NOT: Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir.