UNUTULAN TARIM ÜRÜNLERİ MEYAN -6

Meyan kökünün değerinin anlaşılması Aydın'da kıyasıya bir rekabetin ortaya çıkmasına neden oldu.

1875’ten itibaren kök alımı, pazarlaması ve işlenmesi alanında olan Mc Andrews And Forbes Company ile diğer şirketler arasında kıyasıya bir rekabet yaşandı.

Meyan kökü ticaretinin en güçlü kuruluşu olan Mc Andrews And Forbes Company Aydın’da yeni bir fabrika daha açtı. Eldeki belgelere göre 1879da 12 000 kadar köylü şirket hesabına sürekli olarak meyan kökü toplamakta, balyalamakta ve Forbes fabrikalarına sevk etmekteydi.

Nitekim buna bağlı olarak, balı üretimi, ihracatı ve sözünü ettiğimiz işleme tesisleriyle beraber arttı. 1882’de Aydın’da iki, Nazilli, Sarayköy ve Söke’de birer tane olmak üzere beş adet kök işleme tesisi vardı.

Bu gerilim, 1886'da Alman şirketi depolarının 200 kişilik silahlı bir grup tarafından basılarak, bekçilerin öldürülmesi, kökü ve balı stoklarının yakılmasıyla sonuçlandı. Şirket siparişleri karşılayamaz hale gelince de iflas ederek piyasadan çekilmek zorunda kaldı. Böylelikle Abacıoğlu’nun fabrikalarını da 1879-1880’de etkisiz hale getirmiş olan Forbes meyan kökü ticaretinin en güçlü kuruluşu olan Mc Andrews And Forbes Company Aydın’da yeni bir fabrika daha açtı. Eldeki belgelere göre 1879 yılında 12 000 kadar köylü şirket hesabına sürekli olarak meyan kökü toplamakta, balyalamakta ve Forbes fabrikalarına sevk etmekteydi (1791).

Nitekim buna bağlı olarak, balı üretimi, ihracatı ve sözünü ettiğimiz işleme tesisleriyle beraber arttı. 1882’de Aydın’da iki, Nazilli, Sarayköy ve Söke’de birer tane olmak üzere beş adet meyan kökü ticaretinin en güçlü kuruluşu olan Mc Andrews And Forbes Company Aydın’da yeni bir fabrika daha açtı. Eldeki belgelere göre 1879 yılında 12 000 kadar köylü şirket hesabına sürekli olarak meyan kökü toplamakta, balyalamakta ve Forbes fabrikalarına sevk etmekteydi .

Nitekim buna bağlı olarak, balı üretimi, ihracatı ve sözünü ettiğimiz işleme tesisleriyle beraber arttı. 1882’de Aydın’da iki, Nazilli, Sarayköy ve Söke’de birer tane olmak üzere beş adet kök işleme tesisi vardı.

Mc Andrews And Forbes Company Aydın’da meyan kökü işinde rakipsiz kaldı ve kök toplattığı tarla miktarını artırdı.

1 Nisan 1891'de Nazilli’ye bağlı Gencelli Köyü civarında Forbes kumpanyasına mensup İtalyan devleti tebaasından Yorgi Florınsın’ın evi 7- 8 kişiden oluşan bir çete tarafından basılmış, eşya ve parası alınmış, Florınsın çok ciddi bir şekilde yaralanmıştı. İstanbul Sabah Gazetesi bu haberi bir eşkıyalık olayı olarak değerlendirmiş, ancak dönemin Hizmet Gazetesi yapılan inceleme sonucundaki gerçeğe dayanarak olayın bir eşkıyalık hareketi olmadığını bildirmişti. İşin iç yüzü şöyleydi; çete tabir olunan kimseler Gireniz Köyü'nden Rençper'di ve bu suçu da zannedildiği gibi şekavet maksadıyla islememişler, Florınsın ile aralarındaki bir husumetten dolayı bu saldırıyı gerçekleştirmişlerdi .

1889 tarihindeki meyan kökü Amerika’nın ithalat payının, İngiltere’ninkinden ortalama 20 kat, Fransa’dan da200 kat fazla oluşu ticaretin tek ülke alımına bağlı kılmakta, eğer bu ülkede bu ürün üzerine bir sorun çıkarsa ürün ticaretinin sekteye uğramasına açık bir durum daha doğrusu risk arz etmekteydi.