SEÇMEN NELERDEN ETKİLENİR...

Değerli Okurlarım,

Ülkemiz artık tamamen seçim sürecine girmiş bulunmaktadır. Önümüzdeki yerel seçimler için partilerin belirlediği adayların hemen hemen tamamı kamuoyuna açıklandı. Bu saatten sonra süreç daha ateşli geçecektir. Fakat, hiç şüphesiz ki sürecin sonunda en ateşli olanlar değil, en makul ve en doğru hareket edenler kazanacaktır. En makul ve doğru hareket biçimi ise, seçmen tercihlerini maksimum seviyede etkileyip, kendi lehlerine çeviren adayların davranış biçimi olacaktır.

Bu haftaki konumuz, seçimlerde oy kullanma hakkına sahip olan seçmenlerin tercihlerini etkileyen faktörler olacaktır. Bu konuyu seçmedeki amacım, seçimlerde aday olanlara seçim süreçlerinde yardımcı olacak bazı ipuçları sunmanın yanında, seçim sonrasında çıkacak sonuçları daha kolay tahlil edebilmeniz için, elimden geldiğince siz değerli okurlarımı bilgilendirmektir.

Sevgili Dostlarım,

Seçimlerde oy kullanmak, vatandaşlık görevlerimizi yerine getirmenin ya da

insan olarak en temel haklarımızdan birini kullanmanın ötesinde, aynı zamanda siyasal bir davranış sergilemektir. Sosyal, psikolojik ve ekonomik değişkenler tarafından belirlenen bu davranış ise, toplumdan topluma değişkenlik göstermektedir.

Seçmen davranışı ile ilgili olarak yapılan çalışmalara göre, seçmenlerin davranışlarını belirleyen yaklaşımlar, sosyolojik, partiyle özdeşleşme ve rasyonel tercih olmak üzere üç ana başlık altında toplanmıştır.

Sosyolojik yaklaşıma göre, seçmenin kullandığı oy, aslında onun sahip olduğu sosyal kimliğin siyasal tercihine yansımasından ibarettir. Yani, seçmenin dini görüşünün, milliyetinin ya da mesleğinin, onun politik tercihleri üzerinde ciddi anlamda etkisi bulunmaktadır. Çünkü, insanların çok sık ilişkide bulundukları kişilerden etkilenme ihtimalleri oldukça yüksektir.

Sosyo‐Psikolojik yaklaşım da denen "partiyle özdeşleşme" teorisine göre, seçmenlerin küçük yaşlardan itibaren ailelerinden ve yakın çevrelerinden kazandıkları siyasal tutumlar ve ideolojik yönelimler, ileriki yaşlarda onların parti tercihleri üzerinde son derece etkili olmaktadır. Çocukluklarından beri ailelerinden ve yakın akrabalarından hep aynı partiye ait söylemleri dinleyerek ve o partiye ait amblem ya da bayrakları görerek büyüyen kişiler, ister istemez o partiye karşı psikolojik bir bağlılık duymaktadırlar. Parti kimliği şeklinde de adlandırılan bu bağlılık, adeta dinsel bir bağlılık gibidir.

Çocukluk yıllarımdan hatırladığım bir  amca vardı mahallemizde. Bu amca, "Sekiz köşe şapka giyerim, şapkamı ters çevirir namazımı kılarım, Ecevitten başkasına da oy vermem" derdi. Çünkü, ailesindeki herkes uzun yıllardan beri hep Ecevitin partisine oy verdiğinden, o amcanın da başka bir kişi ve partiye oy vermesi mümkün değildi. İşte bu tür insanların davranışları, "parti ile özdeşleşme" yaklaşımına verilebilecek en iyi örneklerden biridir

Seçmen davranışına rasyonel olarak yaklaşanların inançlarına göre, insanlar oylarını kendi çıkarlarına en çok uyan aday veya parti lehine kullanırlar. Bu yaklaşımı kabul edenler, insanların içinde bulundukları sosyal çevreden etkilenmediklerini ve başkalarının hatırı için herhangi bir partiye oy kullanmadıklarını düşünmektedirler. Bu tür seçmenler için en önemli şey yalnızca kendi menfaatleridir ve bunlar sadece menfaatlerine uyan aday ya da partiler lehine oy kullanırlar.

Yerel seçimlerin kendine özgü süreçleri ve karakteristikleri göz önüne alındığında, seçmenlerin oy verme davranışının daha çok "rasyonel oy verme yaklaşımı" ile uygunluk arz ettiğini söyleyebiliriz.

Değerli Dostlarım,

Şimdi sizlere, seçmen davranışları ile ilgili olarak belirttiğim üç yaklaşım doğrultusunda, seçmenlerin oylarını etkileyen bazı temel faktörlerden bahsetmek istiyorum.

Seçmen oylarını etkileyen en önemli etkenlerin başında, bizzat siyasal partilerin kendileri gelmektedir. Partinin lideri, sağ-sol, demokrat-muhafazakar gibi açılardan tipi, programı, icraatları, vaat ve söylemleri, politikaları, imajı, ideolojisi, dine bakış açısı, teşkilat yapısı, seçmenle ilişkileri gibi faktörler, seçmenlerin parti terciheri üzerinde önemli rol oynamaktadır.

Seçmen tercihlerini etkileyen en önemli etkenlerden bir diğeri ise, partilerin belirledikleri adaylardır. Özellikle yerel seçimlerde seçmenler, gözleri kapalı oy vermek yerine, destekleyecekleri adayları yakından tanımak isterler. Partilerin siyasi görüşleri veya kadroları gibi hususlar, özellikle belediye seçimlerinde ikinci sırada gelmektedir.

Bir diğer etken "Gündem" faktörüdür. Özellikle seçim dönemlerinde, seçmenler için önem arz eden ve çözüm bekleyen siyasal, ekonomik ve sosyal olaylar ve bunlara adayların bakış açıları ve çözüm önerileri, seçmen tercihleri üzerinde son derece etkili olmaktadır.

Seçmen tercihi üzerinde etkili olan bir diğer önemli faktör ise propagandadır. Etkin bir propaganda süreç içerisinde önemli bir rüzgar oluşturur, bu rüzgar da seçmen tercihlerini etkiler.

Öte yandan, kitle iletişim araçları da,  yayınladıkları haberler, programlar ve sundukları bilgilerle seçmen kitlesinin oyu üzerinde önemli bir etki yapmaktadırlar.

Seçim dönemlerinde yapılan kamuoyu araştırmalarının amacı, bir yandan seçmen eğilimlerini öğrenmek, diğer yandan seçmeni yönlendirmektir. Bu nedenle, seçimler öncesinde yapılan ve kamuoyuna açıklanan kamuoyu araştırmaları seçmen tercihlerini etkileyen önemli faktörlerden biri olagelmiştir.

Siyasal karar alma sürecinde seçmenlerin tercihlerini etkileyen faktörlerden bir diğeri de "çıkar grupları"dır. Sendikalar, vakıflar ve dernekler gibi oluşumlarla ortaya çıkan çıkar grupları, seçim sürecini etkilemek için değişik yöntemler kullanarak seçmen tercihlerine önemli bir etki yapmaktadırlar.

Değerli Okurlarım,

Hiç şüphesiz ki, seçmen tercihlerini etkileyen faktörlerle ilgili olarak buraya kadar vermiş olduğum bilgiler teorik bilgilerdir. Bu teorik bilgiler, pratiğe dökülüp uygulanmadıkça önemsiz bilgiler olarak kalacaklardır. Unutulmamalıdır ki, reel normu deler geçer. Yani, önemli olan ve sonuç doğuran şeyler kurallar değil, uygulamalardır.

Sonuç olarak, seçmen yapısını en iyi analiz eden, seçmenin talep ve sorunlarını algılayıp çözüm önerileri sunan, süreç içerisinde en etkin yöntemleri kullanan adaylar başarılı olacaklardır.

Unutulmamalıdır ki, seçmen her zaman en doğru kararı verir. İnsanlar, layık oldukları şekilde yönetilirler.

Esen Kalın Dostlarım...