Bu hafta sık sorulan bir soruya cevap veremeye çalışacağım. Kas hastalığında ilerleyişi geciktirmeyi amaçlayan ve hastanın yaşam kalitesini artırıcı birden çok egzersiz tedavisi bulunmaktadır. Bu tedavi seçenekleri hastalığının tipine, hastada ki seyrine göre mutlaka ve mutlaka uzman doktora, spor eğitim uzmanı ve fizyoterapist eşliğinde yapılmalıdır. Çünkü hastanın kendi kendine yapacağı bilinçsiz hareketler ve egzersiz uygulamaları yarar yerine zarar vererek kas yıkımına neden olabilir. Kas hastasına uygulanan egzersizler sırasında hasta iyi gözlemlenmeli ve kesinlikle aşırı yorucu egzersizler verilmemelidir. Tabi bunu en iyi şekilde yapacak olan da yine uzman bir kişidir. Bu nedenle bu makalede Kas hastalarının yaptığı/yapabileceği kas hastalarına uygulanan egzersiz türleri hakkında sadece bilgilendirme amaçlı bilgiler verilecektir. Verilen bu bilgiler sadece genel bilgi aktarımı olup kesinlikle hastanın kendi başına yapmamasını önemle vurguluyorum.
Kas Hastaları Ne Tür Egzersizleri yapmalıdır?
En önemli egzersizler germe egzersizleri : Bu hastalıklarda özellikle kalça, diz ve ayak bileği çevresindeki kaslarda meydana gelen kas kısalıkları eklemlerin hareket miktarını kısıtlar. Hastalığın ilerleyişi ile artan kısalıklar sonucu eklemlerde geri dönüşsüz bozulmalar meydana gelir. Özellikle yürüme yeteneğinin kaybından sonra kas kısalıklarındaki artış ve eklemlerdeki bozulma hızlı ilerler ve çocuğun pozisyonlanması zorlaşır. Bunlara engel olabilmek amacıyla erken dönemden itibaren germe egzersizleri düzenli ve etkili bir şekilde yapılmalıdır. Ayak bileğini korumaya yönelik olarak pek çok hastada gece cihazları kullanılmaktadır. Gece splintleri adı verilen bu cihazlar ayak bileği çevresindeki kasların korunmasında çok etkili olmaktadır. Cihaz uygulaması ile beraber germe egzersizleri ile beraber germe egzersizlerinin düzenli yapılması sonucu ayak bileği korunabilir .
Kuvvet egzersizleri: Kas hastalıklarında kas kuvvetinin korunmasında en etkili yöntem kuvvetlendirme egzersizidir. Egzersizler hastaların kendi özelliklerine ve kas kuvvetlerindeki zayıflama oranına göre özel olarak planlanır. Kuvvetlendirme egzersizlerinin başarılı olabilmesi için dikkat edilecek konular şunlardır:
1-Egzersiz yapılırken çocuğun tam katılımı sağlanmalı, çocuğun yorgun ve isteksiz olduğu zamanlarda yapılmamalıdır. Mümkün olduğunca oyun türü egzersizler seçilmelidir.
2-Hastalar yorgunluğuna dikkat edilmelidir. Kas hastalarının normal çocuklardan daha erken yorulacağı unutulmamalı egzersizler yapılırken sık dinlenme araları verilmelidir. Yorgunluk üzerine egzersiz yapılmamalıdır.
3-Şayet çocuk hareketi yapamıyor ise ya da bir kısmını yapabiliyorsa yardım edilmeli, hareketin tamamlanması sağlanmalıdır.
4-Egzersizler spor eğitim uzmanı yada fizyoterapistinizin önerdiği sayılarda, düzenli ve doğru bir şekilde yapılmalıdır.
5-Kuvvet egzersizleri genel olarak vücut ağırlığı kullanılarak yapılmalıdır.
6-Ek ağırlık kullanılacaksa uzman desteği ile yapılmalıdır.
Kas hastalarında sağlıklı beslenmeye özen göstermelidir. Hastanın şişmanlaması diafragmanın hareketini kısıtladığı için istenmeyen bir durumdur. Kilo alma solunum sıkıntısını artırır ve özellikle geceleri ani solunum durmasına neden olur. Bu nedenle şişman hastanın kilo vermesi, solunum sıkıntısını rahatlatır. Solunum sıkıntısı fazla olan çocuklarda dışarıdan burun veya ağza bağlanan maske ile akciğerlere hava veren solunum cihazı uygulaması ile hastanın daha kolay ve yorulmadan nefes alıp vermesi sağlanabilir.
Aşırı kilo ve şişmanlık rahat nefes alıp vermenizi engeller.
Sonuç olarak, size en uygun solunum fizyoterapisi yöntemlerini öğrenmeniz ve bunları size fizyoterapistinizin söylediği şekilde uygulamanız daha az sıklıkta enfeksiyon geçirmenizi ve daha rahat nefes almanızı sağlayacaktır.
Elektrik Stimülasyonu: Kas hastalıklarında kas kuvvetini korumak amacıyla son yıllarda denenmiş bir yöntemdir.
Sıcak Uygulamalar: Kas hastalıklarında özellikle germe egzersizleri öncesinde sıcak uygulamalar önerilebilir. Aileler tarafından sık gündeme getirilen bir konu hamam, kaplıca ve şifalı suların kullanımı olmaktadır. Sıcak suyun kaslar üzerinde oluşturabileceği olumsuz etkiler nedeniyle kaplıca ve şifalı sular önerilmemektedir.
Kas hastalıklarında kullanılacak sıcaklık uygulamaları doktor ve fizyoterapistinizin önerileri ve kontrolü altında yapılmalıdır.
Hidroterapi (Havuz Tedavisi): Su içinde suyun kaldırma kuvveti sayesinde daha kolay hareket yapılabilir. Bu özellik kas hastalarının kas zayıflığı nedeniyle su dışında yapamadığı bazı hareketleri su içerisinde yapmasını kolaylaştırır. Özellikle egzersiz yaptırmanın zor olduğu küçük çocuklarda su içindeki oyunlar çok yararlı olmaktadır. Su içerisinde ve dışında çocuğun güvenliğinin sağlanmasına önem verilmesi gereklidir. Yine kasları ve bağ dokusu zayıf ileri yaşlı insanlarda su da yapılan egzersizleri önermekteyiz. Sağlıklı ve mutlu kalın.
KAYNAKLAR: www.itfnoroloji.org/kas/kasindex.htm,asnedir.com, sporhekimligi.com, T. Alp Kalyon, Vander İnsan Fizyolojisi (2013), Arthur C. Guyton, John A. Hall Yüce Yayımları; N.Akgün, Egzersiz Fizyolojisi(1992**UÜ-SK Atatürk Rehabilitasyon Uygulama ve Araştırma Merkezi,2007, www.istanbulsaglik.gov.tr,
ÖNEMLİ NOT: Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir.