Yerel Yönetimlerin egzersiz politikaları var mı?

Bu haftaki yazım egzersiz ve spor politikasıyla ilgili ve yerel yönetimlerde görevli yöneticilerimize belki rahatsızlık verebilir. Ancak bu konu tüm dünyada bir mücadele haline geldi. Çünkü dünya sağlık raporuna göre fiziksel hareketsizlik her yıl dünya çapında 1.9 milyon insanın ölümüne yol açmaktadır. Dünya nüfusunun en az % 60’ı tavsiye edilen günlük 30 dakikalık egzersizi yapamamaktadır ve egzersiz yapamayan kişilerde kalp ve damar hastalıkları yapanlara göre % 50’i daha fazla görülmektedir. Tüm dünyada artış gösteren kronik hastalıklardan korunmanın çok önemli bir yolu düzenli fiziksel egzersiz yapmaktır. Egzersiz yapmamak tıbbi masrafları arttırmaktadır (Sadece ABD’de 2000 yılında 75 Milyar Dolar) Fiziksel aktiviteyi arttırmak için tüm sektörlerin bir arada çalışmasına ihtiyaç vardır. Tabii ki bu durumda ulusal ve yerel düzeyde tüm paydaşların yıllık bütçelerinde obezite ile mücadele programlarını desteklemek amacıyla bütçe imkânları çerçevesinde kaynak ayırması gerekmektedir. Egzersiz yapmak sağlıktır, fakat sağlığa giden tek yol değildir. Ancak egzersizin sağlığa olan katkıları bilimsel verilerle ispatlanmıştır. Egzersiz yapanların nasıl daha sağlıklı, hareketli, bilinçli olduğunu geçen haftalardaki yazılarımızda vurgulamıştık. Egzersizin yaygınlaştırılması genel toplum sağlığının dolayısı ile genel nüfusun içersinde sağlıklı insan sayısının artmasını sağlayacaktır. Böylece sağlıklı ve mutlu bir il oluşmasına katkı sağlayacaktır.

Mahalli ve ortak hizmetleri yürütmek üzere yapılanmış olan mahalli idareler, ülkemizde il özel idareleri, büyükşehir belediyeleri, belediyeler, köyler ve bunların kendi aralarında kurmuş oldukları birliklerden oluşmaktadır. Spor, yapısı gereği mahalli ve ortak bir hizmet alanıdır ve mevzuatımızda da mahalli idarelerin spor ile ilgili görev ve sorumlulukları bulunmaktadır.

İl özel idareleri 5302 sayılı Kanunu’nun, görev ve sorumluluklarını düzenleyen 6’ncı maddesinde; il özel idaresinin mahalli ve müşterek nitelikte olmak kaydıyla gençlik ve spor hizmetlerini yapmakla görevli ve yetkili olduğu belirtilmektedir. Aynı maddeye 2005 yılında 5393 sayılı kanun’un 85’inci maddesi ile eklenen fıkrada, bakanlıklar ve diğer merkezî idareler gençlik ve spor hizmetlerine ilişkin yatırımları diğer merkezî idare kuruluşlarının görev alanına giren yatırımları, kendi bütçelerinde bu hizmetler için ayrılan ödenekleri il özel idarelerine aktarmak suretiyle gerçekleştirebilecekleri düzenlenmiştir. 5302 sayılı Kanun’un “Diğer Kuruluşlarla ilişkiler” başlığını taşıyan 64’üncü maddesine göre, il özel idareleri, il genel meclisinin kararı üzerine yapacağı anlaşmaya uygun olarak görev ve sorumluluk alanlarına giren konularda dernekler ile ortak hizmet projeleri gerçekleştirebilmektedirler. Bu madde kapsamında il özel idarelerinin, mahalli ve müşterek nitelikte olmak kaydıyla gençlik ve spor hizmetlerini yapmakla görevli ve yetkili olduğu düşünüldüğünde, dernek statüsünde olan spor kulüpleri ile de ortak hizmet projeleri gerçekleştirebileceklerdir. İl özel idaresinin, hizmetlere gönüllü katılımı düzenleyen 65’inci maddesiyle, spor hizmetlerinin yapılmasında ilde dayanışma ve katılımı sağlamak; hizmetlerde etkinlik, tasarruf ve verimliliği artırmak amacıyla gönüllü kişilerin katılımına yönelik programlar uygulayacağı düzenlenmiştir.

Büyükşehir Belediyeleri 5216 sayılı Kanunu’nun 7’nci maddesinde belirtilen büyükşehir belediyesinin görev, yetki ve sorumlulukları arasında; büyük şehrin bütünlüğüne hizmet eden spor yerleri yapmak, yaptırmak, işletmek veya işlettirmek görevi yanında; gerektiğinde amatör spor kulüplerine malzeme vermek ve gerekli desteği sağlamak, amatör takımlar arasında spor müsabakaları düzenlemek, yurt içi ve yurt dışı müsabakalarında üstün başarı gösteren veya derece alan sporculara belediye meclisi kararıyla ödül vermek sayılmaktadır. Aynı maddede, ilçe ve ilk kademe belediyelerinin görev ve yetkileri arasında, spor yerleri ile parkları yapmak görevi sayılmıştır. “Büyükşehir Belediye Başkanı” başlıklı 17’nci maddesinde ise büyükşehir ve büyükşehir kapsamındaki ilçe ve ilk kademe belediye başkanlarının görevlerinin devamı süresince profesyonel spor kulüplerinin başkanlığını yapamayacakları ve yönetiminde bulunamayacakları hususu düzenlenmiştir. Aynı kanun’un 27’nci maddesine göre sporu da içine alacak şekilde, büyükşehir kapsamındaki belediyeler arasında hizmetlerin yerine getirilmesi bakımından uyum ve koordinasyonun, büyükşehir belediyesi tarafından sağlanacağı, yeni kurulan büyükşehir belediyelerinde, spor tesislerinin büyükşehir belediyesi ile büyükşehir kapsamındaki diğer belediyeler arasında dağılımına ilişkin esasların, büyükşehir belediye meclisi tarafından belirleneceği ifade edilmiştir.

Belediyeler 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Belediyenin görev ve sorumlulukları” başlıklı 14’üncü maddesinde; Belediyelerin mahallî müşterek nitelikte olmak şartıyla; gençlik ve spor hizmetlerini yapacağı veya yaptıracağı, gerektiğinde amatör spor kulüplerine malzeme verip gerekli desteği sağlayacağı, her türlü amatör spor karşılaşmaları düzenleyeceği, yurt içi ve yurt dışı müsabakalarda üstün başarı gösteren veya derece alan sporculara belediye meclisi kararıyla ödül verebileceği belirtilmiştir. Belediye hizmetlerinin yerine getirilmesinde öncelik sırasının belediyenin malî durumu ve hizmetin ivediliği dikkate alınarak belirleneceği, Kanunun 37’nci maddesinde Belediye başkanının, görevinin devamı süresince profesyonel spor kulüplerinin başkanlığını yapamayacağı ve yönetiminde bulunamayacağı, Belediye meclisinin görev ve yetkilerini düzenleyen 18’inci maddesinde spor gibi alanlarda faaliyet ve projeler gerçekleştirilmesi gerekir. Bu çerçevede arsa, bina ve benzeri tesisleri yapma, yaptırma, kiralama veya tahsis etmeye karar verme görev ve yetkisinin belediye meclisinde olduğu belirtir. Belediye hizmetlerine gönüllü katılımı düzenleyen 77’nci maddesinde belediyenin, spor hizmetlerinin yapılmasında beldede dayanışma ve katılımı sağlamak; hizmetlerde etkinlik, tasarruf ve verimliliği artırmak amacıyla gönüllü kişilerin katılımına yönelik programlar uygulamak ile görevli olduğu belirtilmiştir. Köylerde 442 sayılı Köy Kanunu’nda spor ile ilgili bir hüküm bulunmamaktadır. Ancak 5355 sayılı mahalli İdare Birlikleri Kanunu’nun 18’inci maddesine göre ilçelerde sporu da içerecek şekilde köylere ait hizmetlerin yürütülmesine yardımcı olmaktır. Bizzat yapmak, yaptırmak üzere tüm köylerin iştiraki ile o ilçenin adını taşıyan köylere hizmet götürme birliği kurulabileceği öngörülmekte ve il özel idareleri ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarının köye yönelik hizmetlerine ilişkin yapım, bakım ve onarım işlerini, aralarında yapacakları anlaşmaya göre, köylere hizmet götürme birlikleri aracılığıyla gerçekleştirebileceği hükme bağlanmaktadır. 5355 sayılı Kanun’a göre il özel idareleri, belediyeler ve köylerden oluşan mahalli idareler spor da dahil olmak üzere yürütmekle görevli oldukları hizmetlerden bazılarını birlikte görmek üzere kendi aralarında birlik kurabilmektedirler.

KAYNAKLAR:Gezgin ,M.F. , Amman , T., “Temel Eğitimde Yararlılık Açısından Spor Olgusu ” , Eğitim Kurumlarında Beden Eğitimi ve Spor II.Ulusal Sempozyumu Kitabı , Milli Eğitim Basımevi sf. 233-236 ,1994 , ANKARA**Kılcıgil ,E,Sosyal çevre –Spor İlişkileri , Bağırgan Yayımevi ,sf. 9 ,1998 , ANKARA***GSGM, Herkes İçin Spor Federasyonu El Kitapçığı ,2005 , ANKARA****Daniels ,A.S., The Study of Sport as An Element of Culture , Sport , Culture and Society a Reader an the Sociolagy of Sport , ( ed.John W.Lag , Gerald S.Kenyan ) , The McMillian Company , p.17 ,1969 , U.S.A***Başar ,E. , Eğitim Sosyolojisi Eğitimin Toplumsal Temelleri , Eser Matbaası sf.16-17 , 1994 , SAMSUN****Onat , E. , Mekansal Düzenin Kuruluşu ve Mimarlıkta Tasarlama Üzerine Kavramsal Bilgiler , A.D.M.M.A. , Geliştirme Derneği Yayınları No:11, sf. 1,1982 ,ANKARA****Köknel , ö. , Özuğurlu , K. ,Tıpta Ruhbilim , Bozak Matbaası , sf.114-115, 1980 ,İSTANBUL ****Göka , E. , çocuk ve çevre , TC. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı Yayınları No:34 Kılıçaslan Matbaacılık , sf. 9-19 ,1980 , İSTANBUL***Kasap, H., Olimpik Eğitim ve Spor Kültürü Seminer konuşması, 8.Uluslararası Spor Bilimleri Kongresi, 2004, ANTALYA