Mahalli idareler sağlıklı yaşamın neresinde?

Egzersizin, toplumsal, eğitim, boş zamanları değerlendirme, ekonomi, kültür ve yarışma boyutlarını ele almak istiyorum. Egzersiz bir yaşam biçimi ve hayat tarzıdır. Bu yaşam biçimini tamamlayan, etkileyen ve sahip olduğu güçlerin bireylerde özelleşen bir bütünlüğü olan egzersizin, insan yaşamına yön vermesinin bir anlamı vardır. Fakat unutmamak gerekir ki egzersiz, yaşamın tümü değildir. Egzersiz sağlıktır, fakat sağlığa giden tek yol değildir. Ancak egzersizin sağlığa olan katkıları bilimsel verilerle ispatlanmıştır.

Egzersiz yapanların nasıl daha sağlıklı, hareketli, bilinçli olduğunu geçen haftalardaki yazılarımızda vurgulamıştık. Egzersizin yaygınlaştırılması, genel toplum sağlığının, dolayısıyla genel nüfusun içerisinde sağlıklı insan sayısının artmasını sağlayacaktır. Böylece sağlıklı ve mutlu bir il oluşmasına katkı sağlayacaktır.

UNESCO DESTEKLİYOR

Düzenli olarak egzersiz yapmak; ister performans, ister parkta yürümek ve koşmak olsun, birey ve toplumu bir araya getirme, daha iyi yaşam kalitesi oluşturma ve sağlıklı olunması açısından yararlıdır. Bu nedenle 1975’ten itibaren UNESCO, egzersiz konusunda aktif rol oynamaya başladı. Bundan dolayı 1980’de “ Bütün dünya için egzersiz programı” adlı bir rapor hazırlandı. Bu raporun amacı, insanların ilgisini egzersize çekmek suretiyle hayat seviyesini, sosyal faaliyetlerinin kalitesini yükseltmek ve suç işlemek gibi olumsuz eylemlerden uzaklaştırmaktır. Yine 1988 tarihli başka bir genelge, çocukların sağlıklı gelişip büyüyebilmesi için günde en az bir saat egzersiz yapmayı öneriyor.

SOSYAL TUTKU HALİNE GELDİ

Günümüzde egzersiz, modern kültürün gerekli, önemli bir bölümüdür ve eğitimde önemli bir görevi vardır. Egzersiz, toplum yaşamına çok değişik yollardan girerek, bireyleri doğrudan ya da dolaylı olarak kendisine bağımlı hale getirmiştir. Bu nedenle her zaman toplumun ilgisini canlı tutmayı başarmış bir sosyal tutku olmuştur. Bu tutku, toplum yaşamında belirli etki ve görevler üstlenmektedir. Toplumun vazgeçilmez zevklerini, ihtiyaçlarını karşılayarak kendisine bağlayan bu tutku, günümüzün dünyasında büyük bir toplumsal kurum olduğunu kabul ettirerek, insanları çok yakından ilgilendiren belli davranışlar, düşünceler, inançlar ve simgeler geliştirmiştir. Her toplumsal kurum gibi, diğer toplumsal kurumlarla ilişki halindedir ve o toplumun hukukundan, siyasetinden, ekonomisinden, demografik, kültürel, coğrafi yapısından ve çevresinden ayrı düşünülemez. Türkiye Cumhuriyeti, 1982 Anayasası'nın 59. Maddesi'nde “Devlet her yaştaki Türk vatandaşının beden ve ruh sağlığını geliştirecek tedbirleri alır, sporun kitlelere yayılmasını teşvik eder” ifadesi bulunmaktadır.

Bu tedbirler; uzun yıllar GSGM, federasyonlar ve gönüllü kuruluşların gayretleriyle organize edilen herkes için spor faaliyetleri; 1990 yılının haziran ayından itibaren Herkes İçin Spor Federasyonu'nun kurulmasıyla düzenli ve sürekli hale getirilmeye çalışılmıştır. Herkes İçin Spor Federasyonu'nun kuruluş, görev, yetki ve sorumluluk yönergesinde belirtildiği gibi amaçlarını gerçekleştirmek için yapacağı bütün etkinliklerde, ilgili federasyonlar, mülki amirlikler, sivil toplum örgütleri ve yerel yönetimlerle işbirliğine girmektedir.

EGZERSİZ OLGUSUNUN ANLAMINDA TEMEL DÖNÜŞÜMLER

Başlangıçta hareket ve eğlenme aracı olma niteliğinden, günümüzde son derece farklı ve kapsamlı bir içerik kazanan egzersiz olgusunun anlamında temel dönüşümler olmuştur. Karakteristiklerinin kapsamını ve sınırlarını sürekli değiştiren ve egzersizin tasnifinde yeni arayışlara yol açan dönüşümler şu şekilde belirtilmiştir.

1- Egzersiz önceden yalnızca belirli bir sosyal kesimin boş zaman değerlendirme aracı iken, günümüzde büyük bir toplumsal güç olmuştur. Batı toplumlarında uzun yıllar “ egzersiz herkesin olmak istiyor ” sloganı bu anlamdadır.

2- Önceleri organize olmadan bir boş zaman faaliyeti olarak algılanan sporun, günümüzde çok büyük organizasyonlarla önümüze çıktığı ve büyük bir toplumsal güç ve kurum olduğunu görebilmekteyiz.

3- Egzersiz artık kesinlikle boş zaman faaliyeti değildir, tam gün çalışmayı gerektirir ve mesleki bir süreçtir.

4- Meslekleşmeyle beraber, işin içeresine ekonomi girmiştir. Kendi bağımsız ekonomik gücünü kuran ve maddi geliri yüksek olan endüstriyelleşmiş bir toplumsal kurumdur.

Sonuç olarak egzersiz hangi biçim ve amacıyla yapılırsa yapılsın etkili bir araç ve hacmi milyar dolarla ifade edilen bir endüstri, dolayısıyla dünyada otomotiv sektöründen sonra en fazla istihdam sağlayan alan olarak karşımıza çıkmaktadır. O halde mahalli idareler ve onların spor kulüplerinin bu olguda konumu nedir ve ne olmalıdır? İnsan hayatı coğrafi şartlar yani doğa ve toplum içeresinde geçer. Bunlar çevresel şartlardır, birbirinden farklı özellikler taşır. Çevre sözcüğü, bizleri etkileyen tüm doğal nesne ve koşullarda, insan yapısı ve koşulları kapsayan, alt ve üst kurumlarıyla, toplumsal örgütlenmeyi içeren bir bütünü ifade etmektedir.

BELEDİYELERİN SORUMLULUĞU VAR

Kamuoyunun içinde şekillendiği sosyal çevre ise kültür ve insan grupları olmak üzere iki büyük ortamdan meydana gelir. Doğal ve toplumsal çevre içinde yaşayan insan, her iki çevreyle, karşılıklı ve sürekli bir alışveriş ve etkileşim içinde bulunur. Bunun sonucu olarak, bireyin davranışı üzerinde doğal ve toplumsal çevrenin etkisi görülür. Sosyal çevreyi oluşturan şartları, fiziksel, toplumsal ve kültürel olarak ayırabiliriz. Daha açık bir ifade ile ailemiz, mahallemizdeki insanlar, iş yerimiz, kentimiz hatta kullandığımız çok sayıdaki teknolojik alet yaşamamızda etkileri olan sosyal çevremizdeki unsurlardır. Bütün bu gerçeklerden hareketle yaşadığımız ve çalıştığımız yerleşim birimlerinin yönetiminde yetki ve sorumluluk taşıyan belediyelerin yaratacakları kamuoyu hem kent insanın yaşam kalitesini belirleyecek hem de yönetimlerinin devam edip etmemesini etkileyecektir. Gelişmiş demokrasilerin vazgeçilmez unsurlarından biri de yerinden yönetimdir. Bu noktada yerel yönetimler gün geçtikçe her alanda daha etkin ve daha önemli bir hale gelmektedir. Dünya Sağlık Örgütü bünyesindeki “Sağlıklı Şehirler Ağı”nın V.Faz çalışmalarının ana temaları bilindiği gibi; sağlıklı yaşlanma, sağlıklı şehir planlaması, sağlık etki değerlendirmesi, fiziksel aktivite & aktif yaşamdır.

Bu nedenle gerek sağlıklı yaşlanma konusu, gerekse egzersiz ve aktif yaşam konusu mahalli idareleri doğrudan ilgilendiren bir konudur. Mahalli idareleri gerek gelişme çağındaki çocuk ve gençlerin sağlıklı bireyler olma noktasında, gerekse yetişkin ve yaşlıların daha uzun, daha sağlıklı ve kaliteli bir yaşam sürmeleri noktasında önemli bir görevi üstlenmişlerdir. 2004 tarihli 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu'nun büyükşehir belediyelerine ait görevler kısmında 3. Bölüm 67 Madde'nin “m” bendinde şu ifade yer almaktadır: Büyükşehrin bütünlüğüne hizmet eden sosyal donatılar, bölge parkları, hayvanat bahçeleri, hayvan barınakları, kütüphane, müze, spor, dinlence, eğlence ve benzeri yerleri yapmak, yaptırmak, işletmek veya işlettirmek zorundadır. Gerektiğinde amatör spor kulüplerine malzeme vermek, gerekli desteği sağlamak, amatör takımlar arasında spor müsabakaları düzenlemek, yurtiçi ve yurtdışı müsabakalarda üstün başarı gösteren veya derece alan sporculara belediye meclisi kararıyla ödül vermek... Hemen hemen tüm belediyeler, bütçe olanakları çerçevesinde bu görevlerini yerine getirmektedir. Bunun yanında belediyeler, sayıları giderek artan şekilde spor kulüpleri de kurmaya başlamışlardır. Yaşadığımız güzel ilimiz Aydın’da da bu durumların gerçekleşmesini diliyorum. Sağlıklı ve spor dolu günler diliyorum.

KAYNAKLAR:Gezgin ,M.F. , Amman , T., “Temel Eğitimde Yararlılık Açısından Spor Olgusu ” , Eğitim Kurumlarında Beden Eğitimi ve Spor II.Ulusal Sempozyumu Kitabı , Milli Eğitim Basımevi sf. 233-236 ,1994 , ANKARA**Kılcıgil ,E,Sosyal çevre –Spor İlişkileri , Bağırgan Yayımevi ,sf. 9 ,1998 , ANKARA***GSGM, Herkes İçin Spor Federasyonu El Kitapçığı ,2005 , ANKARA****Daniels ,A.S., The Study of Sport as An Element of Culture , Sport , Culture and Society a Reader an the Sociolagy of Sport , ( ed.John W.Lag , Gerald S.Kenyan ) , The McMillian Company , p.17 ,1969 , U.S.A***Başar ,E. , Eğitim Sosyolojisi Eğitimin Toplumsal Temelleri , Eser Matbaası sf.16-17 , 1994 , SAMSUN****Onat , E. , Mekansal Düzenin Kuruluşu ve Mimarlıkta Tasarlama Üzerine Kavramsal Bilgiler , A.D.M.M.A. , Geliştirme Derneği Yayınları No:11, sf. 1,1982 ,ANKARA****Köknel , ö. , Özuğurlu , K. ,Tıpta Ruhbilim , Bozak Matbaası , sf.114-115, 1980 ,İSTANBUL ****Göka , E. , çocuk ve çevre , TC. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı Yayınları No:34 Kılıçaslan Matbaacılık , sf. 9-19 ,1980 , İSTANBUL***Kasap, H., Olimpik Eğitim ve Spor Kültürü Seminer konuşması, 8.Uluslararası Spor Bilimleri Kongresi, 2004, ANTALYA

Delican , M. , Verimlilik ve Verimliliği Etkileyen Ekonomik Teknolojik , Sosyo- Kültürel Faktörleri , İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü , Yüksek Lisans Tezi , sf.218 , 1986 , İSTANBUL