Ülkemizde ve dünyada gençler arasında vücut geliştirme tutkusu giderek yaygınlaşıyor. Bu haftaki yazımda yapılan yanlışların ve kullanılan ilaçların gençleri nasıl bir felakete sürüklediğini sizlerle paylaşmak istedim. Yapılan birçok araştırmada yaşları 16 ile 30 arasında değişen gençlerin bu konuya ilgisi son 5–6 yılda 3–4 kat arttığını ortaya koymaktadır. Maalesef gençler, bir an önce kaslı vücuda sahip olabilmek için çeşitli testosteronlar, hormon, Creatinemonohydrate L-Carnitine ve daha birçok ilaç kullanılıyor. Bunların kimisi spor salonlarından, kimisi de sokak satıcılarından temin edilmektedir. İnsan vücudunun dengesini bozarak kasları şişiren ilaçlar, kısa sürede organların iflasına sebep oluyor. Bu durumun son örneği Kocaeli'nde yaşandı. Büyükşehir Belediyesi Sağlık Daire Başkanlığı'nda görevli veteriner hekim Batuhan Tayfun (33), yaklaşık 10 yıl önce vücut geliştirme sporuna başladı. Aynı zamanda hormon ilaçları da alan Tayfun, geçtiğimiz salı günü geçirdiği kalp krizi sonucu hayatını kaybetti. Yapılan otopside hormona bağlı olarak kalbinin normalden 3 kat fazla büyüdüğü, akciğer, karaciğer ve böbreklerinin tahrip olduğu tespit edildi. Genç veterinerin annesi, oğlunun her gün kendisinin dahi bilmediği ilaçlar aldığını söyledi. Tayfun’un ölümü hormonların satışını ve kullanımını tartışmaya açarken, uzmanlar ölümcül riskler taşıyan bu ilaçların ülkeye kaçak yollardan girdiğini, özellikle yarış atlarına daha hızlı koşmalarını sağlamak amacıyla verildiğini anlatıyor. Besicilik sektöründe yaygın olarak kullanıldığı için bu ilaçların ruhsatlandırma işleminden Tarım Bakanlığı sorumlu ve Sağlık Bakanlığı’nın denetiminin dışında kalıyor.
Uludağ Üniversitesi Veteriner Fakültesi’nden Doç. Dr. Yavuz Nak, ‘steroid’ adı verilen bu tür ilaçların birçoğunun kullanımının yasak olduğunu vurguluyor. Dolaşım sisteminde kalıcı bozukluklara yol açan hormonların, kalp krizi riskini artırdığının da altını çiziyor. Diyetisyen Deniz Güzeltaş, Sağlık Bakanlığı’nın ‘doping’ içerikli ilaçlara onay vermediğini belirtirken, Kocaeli Eczacılar Odası Başkanı Sinan Usta, bakanlığın konuyla ilgili bir kontrol mekanizması oluşturmasını istiyor. Bu ürünler sadece profesyonel sporcular tarafından değil, daha güzel ve kaslı bir vücuda sahip olmak isteyen gençler tarafından da kullanılıyor. Son yıllarda özellikle büyük şehirlerde çoğalan spor salonları ise gençler için tam anlamıyla bir para tuzağı. Bu spor salonlarında gıda takviyeleriyle ilaçlar, belli bir eğitime sahip olmayan kişiler tarafından tavsiye ediliyor; üstelik kaçak ve bakanlık izni olmayan ürünler spor salonlarına giden gençler tarafından büyük talep görüyor. Vücut geliştirme sporcuları ve spor hekimleri, kolaylıkla bulunan bu ürünlere dikkat çekiyor.Söz konusu ilaçların kullanımı spor salonlarında başlıyor. Bu salonlara daha kaslı bir vücuda sahip olmak için giden gençler, bir süre çalıştığında kasların hızlı gelişmediğini görünce görevlilerden yardım istiyor. İsmini vermek istemeyen spor salonları sahipleri ve hocaları, bu süreci şöyle anlatıyor:“Çok spor yaparak vücut birden gelişmiyor. Müşteriler de kısa sürede vücutlu bir yapıya kavuşmak istiyor. Bu durumda ilaç almasından başka bir çaresi yok. Biz de elimizdeki ilaçlardan tavsiye ediyoruz. Kullanma şeklini öğretiyoruz. Çoğu zaman spor salonunda bu ilaçları veriyoruz. Şimdiye kadar da hiçbir şikâyetle karşılaşmadık. Bu ilaçlar yasak değil, her yerde satılıyor.”
Spor eğitim uzmanları ve doktorlar bu tür ilaçların sağlık açısından zararlı olmasına rağmen denetimden uzak, kontrolsüz bir şekilde kullanıldığını bildiriyor. Genellikle yurtdışından kaçak yollarla getirilen ilaçlar, daha çok hayvancılık sektöründe kullanıldığı için ruhsatlandırma işleminden Tarım ve Köyişleri Bakanlığı sorumlu. Kutusu 25 ile 500TL arasında değişen ve ‘testosteron ve anaboliksteroid’ adıyla satılan bu ilaçlar, başta spor salonları olmak üzere birçok yerde bulunuyor. Bunun için bitkisel büfeler açılıyor. Tabelalarına ‘sağlıklı yaşam’ vaadini büyük puntolarla yazan yerler, kendilerine gelen müşterilerin isteğine göre ilaç veriyor. Ancak ilaçları verenlerin hiçbir sağlık bilgisi yok. Kimisi, ek gelir elde etmek için ilaçları sokakta kartvizit dağıtarak pazarlıyor.“Doping için atlara verilen ilaçları insanlar bile kullanıyor”. Bu ilaçlarının çoğu tehlikeli olduğu için satışının yasaklandığını belirten Uludağ Üniversitesi Veteriner Fakültesi’nden Doç. Dr. Yavuz Nak, bu gruba giren bazı ilaçların hayvanlarda, özellikle yarış atlarında doping için kullanıldığına işaret ediyor. Bunun insanlar tarafından kullanılmasının çok tehlikeli olduğunu vurgulayan Yavuz Nak, ilaçların insan vücudunda hemen değil, uzun süre sonra etkisini gösterdiğini aktarıyor. Nak şu bilgileri veriyor: “Bu ilaçlar çok fazla oranda protein içeriyor. Kullanılmasından sonra dolaşım sistemini bozuyor. Dolaşım sistemindeki tüm organları dengesiz büyütüyor. Sistemin dengesi bozulunca zamanla ortaya önüne geçilmeyen büyük sorunlar çıkıyor.”
Bütün vücut geliştirme ilaçlarının zararlı olmadığını ifade eden diyetisyen Deniz Güzeltaş’a göre, Sağlık Bakanlığı’nca onaylı ilaçların uzman kontrolünde kullanımının herhangi bir yan etkisi yok. Güzeltaş, “Tarım Bakanlığı’nın onay verdiği ilaçların içinde ne olduğu bilinmediği için zararlı ve yan etkileri ortaya çıkıyor. Oysa Sağlık Bakanlığı’nın onayladığı ilaçların içeriği biliniyor ve nasıl kullanılacağı neye yarayacağı ispatlanmış durumda.” diyor. Hormon ilaçlarının çoğunun insan vücuduna zarar verdiğini ve bunun yıllardır bilinmesine rağmen herhangi bir tedbir alınmadığını belirten eczacı Sinan Usta ise bu ilaçların denetiminin Tarım Bakanlığı yerine Sağlık Bakanlığı tarafından yapılması gerektiğini savunuyor. Bu ilaçların içlerinde sağlığa ciddi boyutta zarar verenlerin bulunduğunu belirten Usta, “Ne kadar kullanılacağını bilmeden, daha fazla kas yapmak için daha fazla dozda alınıyor. Bu kötü sonuçlar doğuruyor.” diyor. Türkiye’de satışı yasak, yurda kaçak getiriliyor. Yurtdışında reçeteli satıldığı halde Türkiye’de her yerde kolaylıkla bulunan bazı ilaçlar kaslı bir vücut vaat ederken ölüme sebep olabiliyor. Sporcuların kullandığı gıda takviyeleri artık marketlerden spor salonlarına pek çok yerde satılıyor.‘Kas yapan, enerjiyi artıran, yağ yakımını hızlandıran’ bu ürünler, bilinçsiz kullanıldığında tehlike saçıyor. Reçetesiz satılan bu ürünler, böbrek hastalıklarından cinsel rahatsızlıklara kadar pek çok soruna sebep oluyor, ölüme götürebiliyor. Türkiye’de yasak olduğu halde internet üzerinden sipariş edilen ürünler de her geçen gün artıyor. Uzun süre kullanıldığında erkeklerde göğüsleri büyültüyor, kadınlarda kıllanmaya yol açıyor. Bu sebeple Tarım ve Köyişleri Bakanlığı onayı olmayan ürünlerin kullanılmaması gerekiyor.
Sevgili gençler kas kütlesi artışı eşittir hayvansal protein, et, süt, yumurta eşitlemesi çok bilinen ancak doğru olmayan bir ezberdir. Yoğun spor yapanlar, atletler, özellikle vücut geliştirme sporu ile ilgilenenler kaslarının gelişmesi için mutlaka ilave proteine ihtiyaçları olduğunu düşünürler. Oysa hiç hayvansal protein almadan bile güçlü kaslara sahip olmak mümkündür. Prof. Dr. ColinCampbell’ın uzun yıllar süren “ChinaStudy” çalışması fazla proteinin kanser riskini artırdığını kesin olarak göstermiştir. “Kanser riskinin artması önemli değil yeter ki vücudum güzel olsun” demiyorsanız bırakın ekstra protein desteği almayı günlük et tüketiminizi bile sınırlamanızı öneririm. Fazla protein böbrekler için ekstra yük yapar, üre ve ürik asit gibi atık maddelerin artmasına neden olur, tansiyonu yükseltir. Protein destekleri içinde en çok “creatin” amino asidi kullanılır, bu maddenin gerçekten kas kütlesini artırıcı rolü vardır. Buna karşılık dışarıdan creatin alımının vücudun kendi creatin üretimini durdurma/tembelleştirme tehlikesi de vardır. Protein desteklerinin bir diğer tehlikesi kan asiditesini artırmasıdır. Bu da kemiklerden kana fazladan kalsiyum verilmesine neden olarak kemik erimesi yapar. Protein desteklerinin son bir yan tesiri de böbrek taşı oluşturma riskidir. Kalp krizi riskini artırmaktadır. Buradan bilinçsiz ilaç kullanan tüm gençleri uyarmak istiyorum: ‘birkaç kişiye daha güzel görünmek için gelecek yıllarınızı ve yaşamınızı tehlikeye atmayın!’. Sağlıkla ve ilaçsız egzersiz dolu günler diliyorum.