Önceki yazılarımızda incirin şu andaki durumunu, incir-toprak ve incir–iklim ilişkilerini ele alırken, fiyatının incirin-özellikle tazesinin- geleceği üzerindeki etkisi üzerinde durduk. İlekleme konusunun devletin mevzuatı arasına girememesinin, incir kalitesi açısından sıkıntılarını ortaya koyarken çözüm önerilerimizi ortaya koyduk. İnşallah devlet katında birileri okur da gereken önlemler için harekete geçer. Bizim görevimiz de bunları gündemde tutmak.
Bu yazımızda kuru incirin üretim, pazarlama ve ihracatı açısından durumunu ele alacağız. Önce incir ihracatına göz atalım:
Kuru incirin fiyatının oluşmasında daha çok dış talepler etkili olmaktadır. Bunun yanında incir stokları ihracatçı ve tüccar için de fiyat belirlemede rol oynamaktadır.
2011 yılı rakamlarına göre yaklaşık 235 bin ton taze incir üretilirken bunun 169 bin tonu Aydın menşeli incirlerdir. Bu üretim rakamını oluşturan iller, üretim miktarlarına göre Samsun ve İzmir, Bursa, Mersin, Hatay, Antalya, Balıkesir, Gaziantep Adana’dır. Aydın taze incir üretiminde yaklaşık 660 bin meyve veren ağaca, 63 bin meyve vermeyen ağaca karşılık Türkiye üretiminin yüzde 65’ini karşılamaktadır. Aydın'ı yüzde 8 ile İzmir, yüzde 6 ile Bursa takip etmektedir. Ancak Bursa'nın ürettiği incir çeşidi Bursa siyahı olarak Aydın ve İzmir’den farklılık göstermektedir. Aydın’da ise lokomotif incir özelliğini sarı lop taşırken “beyaz orak”, "gök lop”,"mor-güz", "siyah orak”, "yediveren", "yeşil güz" çeşitleri bu çeşidimizi takip etmektedir.
2011 yılında yaklaşık olarak 15 bin ton taze incir ihracatı yapılmış bu ihracattan ise yine yaklaşık olarak 30 milyon dolar gelir elde edilmiştir. Taze incir ihracatımızda en büyük alıcıların Avusturya, Belçika, Fransa olduğunu görmekteyiz. Bu ülkeleri Almanya, Hollanda, Suudi Arabistan, İsviçre, İngiltere takip etmektedir. 2013-2014 yıllarında Almanya en fazla taze incir ithal eden ülke konumuna yerleşmiştir.
Taze incir ihracatında Bursa en fazla ihracatı yapar görünürken son yıllarda İzmir, Manisa (Alaşehir), Balıkesir bu alanda gelişme göstermiştir. Bursa’dan ihraç edilen ürünün tamamı Bursa siyahı incir olup, Uludağ Yaş Sebze ve Meyve İhracatçıları Birliği eksik kalan üretimi Aydın ve Ege illerinden tamamlamaktadır. Akdeniz Bölgesi ise üçüncü bir yetiştirme ve ihracat alanı olarak karşımıza çıkmaktadır.
Taze incir ihracatı son yıllarda oldukça iyi bir gelişme eğrisi göstermektedir. 2006 yılında yaklaşık olarak 9 bin ton taze incir ihracatı yapılırken bu ihracattan 14 milyon dolar gelir elde edilmiştir. 2011 yılında ise ihraç edilen incir miktarı 13,6 bin ton ihracattan 310 milyon dolar ihracat geliri elde edilmiştir. Kilo başı ihracat fiyatlarını ele aldığımızda 2006 yılında bir kilo taze incir 1,55 dolara tekabül ederken 2011 yılında bu fiyat 2,28 dolara yükselmiştir.
Taze incir ihracatında Bursa siyahı ve sarı lop ilk iki sırayı almaktadır. Ege Bölgesi ve Aydın son yıllarda Bursa siyahı çeşidi üretme ve ihraç etme bakımından Bursa’ya yaklaşmıştır. Bunun en önemli nedenlerini sayacak olursak Bursa siyahı incirler Bursa’ya göre yaklaşık üç hafta veya bir ay kadar daha erken hasat edilmekte hem de iklim ve güneşlenme avantajları bakımından daha şekerli ve lezzetli incir elde edilmektedir.
Sarı lop incir ihracatının tamamına yakını Aydın'dan büyük bir çoğunluğu da Buharkent ve Kuyucak’tan gerçekleşmektedir. 2013 yılında Buharkent 6,4 bin ton ile ilk sırayı alırken Kuyucak 4 bin tonlarda seyretmiştir. 2014 yılında ise kesin olmayan rakamlara göre Buharkent taze incir üretimi yaklaşık olarak 24 bin tona yükselirken ihracatı ise 8,6 bin ton olarak gerçekleşmiştir. İhraç edilen sarı lop incir, şoklanarak iç piyasada reçel yapımında kullanıldığı gibi özellikle Almanya’ ve Avusturya’ya ihraç edilerek pasta içi malzeme olarak değerlendirilmiştir.
Taze incir üretiminde karşımıza çıkan en büyük tehlike iç piyasa fiyatları ve erken olgunlaşma için kullanılan ve incir tarımına ruhsatlı olmayan kimyasallardır. Bursa bu konuda kesin tedbirler almış; etephon ve metaboliti olan hepa kalıntı düzeylerini belirlemek ve bu özellikleri taşıyan ürünlerin kalıntı düzeylerinin belirlenmesi ve ihracata karışmasının önlenmesi için laboratuvar temelli projeler üretmiş ve çok iyi sonuçlar elde etmiştir. Bu konuda Bursa Valiliği'nin kararlılığı da etkin rol oynamıştır.
Aydın için ise alınması gereken tedbirler vardır ki bunlar taze incir üretim ve ihracatı için elzemdir.
•Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı inciri “ekolojik” ve “korunması zaruri” bitkisel ürün statüsüne alarak inciri koruma ile ilgili özel bir yönetmelik çıkarmalıdır.
•Her ilçe için İl İdare Kanunu gereğince ilk hasat tarihleri belirlenmeli; bu tarihler öncesinde pazar ve hallerde incir satışı yapılmamalıdır.
•Etephon kullanımı sert tedbirlerle önlenmeli kullananlar hakkında para cezaları en üst sınırdan uygulanırken Türk Ceza Kanunu'na bu konuda hapis cezaları eklenmeli.
•Aydın Ticaret Borsası bünyesinde bulunan “kalıntı analiz labaratuvarı” etephon kullanımını tespit edebilecek “kit” sahip olabilmek için 2015 yılı başında girişimlerini başlatmalıdır.
•Taze incir üretimi safhaları, zirai ilaçlama metot, teknik ve zamanlamaları İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlükleri, İlçe Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlükleri, Ziraat Odaları, Erbeyli İncir Araştırma İstasyonu işbirliği içinde izlenmeli,
denetlenmelidir.
Bu tedbirler sonucunda taze sarı lop incirin iç piyasa satışı arttığı gibi ihracat rakamları da hızla yükselecektir.
ÖNEMLİ NOT: Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir.