YENİHAL YASASI TASLAĞI-1

Özellikle üreticilerin merak ettiği “hal yasası” nın esasları Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan tarafından açıklandı.

Türkiye' de sebze ve meyve üretiminin hem üretim hem de pazarlama boyutunda bazı sorunları olduğu bilinmektedir. Topancı halleri bu pazarlamanın ilk basamağıdır.

Öncelikle mevcut Toptancı hallerinde alt yapı yetersizliğine dikkat çeken Pekcan, moderniteden uzak toptancı hallerinin bu durumunun, “Türkiye'de yıllık üretilen 50 milyon ton yaş sebze ve meyvenin yaklaşık yüzde 30'unun zayi olduğuna” dikkati çekti.

Gerçek de bu doğrultuda. Toptancı hallerinin büyük bir çoğunluğu büyükçe bir meydan etrafına sıralanmış genellikle iki katlı yapılardan oluşan bir yapılar bütünü.

İlk sorun yüklemede başlıyor. Hemen hemen hiç birisinin herkese açık bir yükleme rampası bulunmuyor. Komisyoncular kendi iş yerlerinin önünden alıcıya sebze ve meyveleri yüklerken hamaliye maliyetleri de artmakta. Yükleme konusunda makine donanım yoksulu bir görüntü arz edilmekte.

Türkiye sahip olduğu yüz ölçümü ve ürün çeşitliliği bakımından önemli bir taze sebze ve meyve üreticisidir. Türkiye, uluslararası alanda taze sebze ve meyve ihracatı yapan ilk on ülke arasında bulunmakta,toptancı hallerinin ihracatın ilk hareket noktası olması mümkündür.

Antalya, Alaşehir,Mersin gibi birkaç bölge dışında Toptancı halleri ihracata yönelik olarak hazırlanmamış.Pek çoğu bu bakımdan hem alt yapı hem de hem de gümrükleme yoksunu.

Küçük kazalarda Toptancı hali olarak belediyeler tarafından inşa edilen tesislerin çok büyük bir bölümü mevzuata uygun olmadıkları için “Toptancı hali” statüsünde dahi değiller.

Toptancı hallerinde kalıntı analiz laboratuarlarının bulunmaması da büyük bir eksiklik.Bulunması ise “iyi ve organik tarım” ı teşvik edecektir.

Bu haliyle, sebze ve meyvelerin kayıt dışı işlemlere de oldukça müsait olmasına rağmen. kayıt dışı işleme dâhil edilen taze sebze ve meyveler hem ekonomik hem de sağlık açısından topluma zarar vermektedir.

Toptancı hallerinde oluşan fiyatlar da apayrı bir sorun. Türkiye'de taze sebze ve meyve pazarlamasını etkileyen faktörlerin başında üretici maliyetleri gelmektedir. Türkiye'nin birçok bölgesinde piyasada meydana gelen fiyat hareketleri bazen hasat masraflarını karşılayamamaktadır. Bu nedenle üretilen taze sebze ve meyvelerin büyük bir bölümü hasat edilmeden tarlada kalmaktadır.Bunun da ilk nedeni toptancı hallerindeki “komisyonculuk” anlayışının üretici aleyhine olmasıdır.

Büyük bir üretici kesim artık ürününü tarladan ihracata göndermenin yollarını aramaktadır.Başta Manisa bölgesinde yaş ve kuru üzümde bu önemli ölçüde başarılmaktadır.