Türk tarımının pazarlama sorunu-12 sebze ve meyve-1

Türk tarımı ve gıda üretim ve tüketimi içinde önemli bir yer tutan meyve ve sebzenin pazarlama sorunları diğer ürün gruplarına göre daha yoğun ve çözümü daha uzun süreç gerektiren çözümsüzlük yumağı olarak karşımızda durmaktadır.

Bu da meyve ve sebze sektörü içinde yer alan meslek gruplarının çokluğu ve işleyişinden kaynaklanmaktadır.Tabii ki bu karmaşık sistemde her zaman zararlı çıkan meyve sebze üreticisi olduğu gibi mevsimlik, küçük ve genel ekonomi içinde neredeyse milyonda bir etkisi olan sebzeler, neredeyse Türk ekonomisinin enflasyonunun ana nedeni olarak ilan edilmektedir.

Sebze ve meyve pazarını düzenlemek için neredeyse 55 yıldır yasal düzenlemeler yapılmasına rağmen somut ve üretici lehine sonuçlara ulaşılamadığı gibi tarla ile pazar/raf arasındaki fiyat uçurumu yok edilememiştir.

HAL YASASI 1960'TA ÇIKARILDI

Faruk Emeksiz ve arkadaşlarının yaptıkları araştırmaya göre, “Ülkemizde yaş meyve ve sebze pazarlaması, ilk defa 12 Eylül 1960 tarih ve 80 sayılı Toptancı Halleri Sureti İdaresi Hakkında Kanun ile düzenlenmiştir. Bu yasa zaman içinde gelişen pazar koşullarına yanıt verememesi üzerine, 27 Haziran 1995 tarihli 552 sayılı Yaş Meyve Ve Sebze Ticaretinin Düzenlenmesi ve Toptancı Halleri Hakkında kanun hükmünde kararname ile değiştirilerek yürürlüğe girmiştir. Bu yasada açığa çıkan bazı noksanlıklar nedeniyle de , 11 Haziran 1998 tarih ve 4367 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile 552 sayılı kanunun bazı maddeleri değiştirilmiştir. 4367 sayılı yasanın asıl amacı, yaş meyve ve sebzeyi kayıt altına almak olduğundan tüm yaş sebze ve meyvenin halden geçirilme zorunluluğu getirilmiştir.”

YAŞ SEBZE VE MEYVEDE DURUM

Son olarak 2012,2015 ve 2016 yıllarında da hal yasası ile ilgili değişikliklere gidilmesine rağmen beklenen sonuçlar alınamamıştır.

“Yaş meyve ve sebzenin belediye sınırları veya mücavir alanlar içerisinde, perakende satışının yapılabilmesi için mutlaka toptancı hallerinden satın alındığının belgelenmesi gerekmektedir. Bu şekilde ürünün hale girmeden, halden çıkarma işleminin yapılması önlenerek, yaş meyve ve sebze ticaretinin kayıt altına alınması hedeflenmiştir. “

“Bunun yanında yaş meyve ve sebze pazarlanmasında, işleme sanayi de yer almaktadır. İşleme sanayi, ürünleri ya toplayıcılar vasıtasıyla (4367 sayılı yasa nedeniyle toplayıcıların toplamış olduğu ürünlerin doğrudan hale girmesi gerekmektedir) almakta ya da sözleşmeli tarım yoluyla ürünleri satın alma yoluna girmektedir. “

“Ayrıca, organik olarak üretilen yaş meyve ve sebzenin farklı bir pazarlanma sistemi bulunmaktadır. Bu ürünlerin çok büyük kısmı dış pazara sunulmakta, bir kısmı doğrudan tüketilmekte, bir kısmı ise normal mamul ürünlerin karışımlarında yer almaktadır. Üretim projesi ülkede yetkili firmalar tarafından gerçekleştirilir ve ürünler bu firma tarafından işlenir, paketlenir ve ihraç edilir (Anonim,2004c).”