İncir tarımının içinde yer alanlar çok iyi bilirler ki sarı lop incirin olmazsa olmaz unsuru ilektir.
Dişi çiçeklerle erkek çiçekler ayrı ayrı ağaçlarda yer almakta olup başta sarı lop olmak üzere Bursa siyahı, sarı zeybek, morgüz çeşitleri insan eliyle dişi incir ağacına taşınarak döllenme gerçekleşmektedir. İncir tarımında çok önemli yeri olan ilek, hem ilek üreticisi hem de incİr üreticisi için Biyolojik ve ekonomik yönden vazgeçilmez bir üründür.
Tarım mevzuatımızda ilek ile ilgili herhangi bir mevzuatın bulunmayışı üreticileri sıkıntıya sokmakta.
Germencik, İncirliova, Kuyucak ve Bozdoğan’da ilek üreticileri, ileklerini ya kendileri doğrudan pazarda satmaktalar ya da bu işin ticaretini yapanlara satarak bir gelir elde etmekteler.
Toplanan ilekler herhangi bir denetlemeden geçmeden doğrudan ilçe merkezlerindeki veya incir üreticisi köylerdeki “ilek pazarları” na sevk edilerek incir üreticisinin beğenisine ve alımına sunulmakta; hastalık taşıyıp taşımadığı tespit edilmemekte; üretilecek sarı lop veya Bursa siyahı ve diğer çeşit incirlerin kalitesi ya üreticinin göz tecrübesine ya da satıcının insaf ve esnaflığına kalmakta.
Bu yazı dizimiz içinde iletken başlayarak incirimizin içinde bulunduğu yasal boşluktan dolayı hangi tehlike ve ekonomik kayıplarla karşı karşıya olduğunu ortaya koymaya çalışacağız.
Öncelikle” ilek”ten başlayalım. İncir üretiminin diğer üretim dallarından bir farkı da ilekleme işlemidir. İlek, erkek incire Aydın’da verilen ad olup erkek tozlarını içermekte erkek incirde bulunan tozlarının (polen) insan eliyle meyve veren ağaca taşınması ile işlevini yerine getirmektedir. İlekleme işlemi, ilek üretiminden ilekte bulunan arıcıkların dişi incire intikaline kadar uzanan zorlu, bilimsel ve dikkat edilmesi gerekli bir süreci içerir.
İncirin tarihini inceleyenler bilirler ki pek çok devlet ve ülke incir yetiştirmeye heveslenmiş, yukarıda bahsettiğimiz gibi iklim ve toprak yapısı özelliklerinden dolayı başarılı olamamışlardır. Hatta ABD,20. Yüzyılın başlarında Kaliforniya’da incir yetiştirmek için teşebbüste bulunmuş, Aydın’dan götürdükleri incir çelikleri ile bahçeler oluşturmuştur. Ancak görülmüştür ki incirler hasat olgunluğuna geldiğinde Aydın’dakilere benzememekte, kurumamakta, kışa saklanamamaktadır. Nedeni araştırıldığında ilek (erkek incir) kullanmamanın, döllenme eksikliğinin varlığı tespit edilmiş, daha sonra Aydın’dan ABD’ye erkek incir çelikleri götürülmüştür.
Aydın’da ilek üretimi en yoğun olarak Kuyucak ve Bozdoğan başta olmak üzere Germencik ve İncirliova’nın bazı bölgelerinde de yapılmaktadır. Burada ilk görev, ilek üreticisine düşmektedir. Çünkü elde edeceğimiz kaliteli incir meyvesinin ilk şartı sağlıklı, verimli ve hastalıksız ileklerin incir bahçelerine taşınmasından geçmektedir. İlek üreticisi, ileğin her döneminde hastalıklı ilekleri ağacından toplayarak yakmak ve hastalıkları yok etmekle yükümlüdür. Her bir hastalıklı ilek, yüzlerce incir meyvesinin fungal hastalılara gark olmasına neden olmaktadır.
Belirttiğimiz incir çeşitleri için bu derece önemli ve incir üreticisi için “olmazsa olmaz” bir acil gereksinim ve girdi durumunda olan ilekle ilgili mevzuatımızda sadece Aydın Valiliğinin İl İdaresi Kanunu’nun kendilerine verdiği yetkiye dayanarak,”ileklerin reçel ve benzeri gıda olarak kullanılmasının yasaklanması” na ilişkin kararı dışında özel bir yönetmeliği bulunmamaktadır.
Öncelikle günümüz incir üreticisinin ihtiyacına cevap verecek bir “İlek yönetmeliği “yazılmalıdır. Bu yönetmeliğin kaleme alınması öncesinde konunun tarafı olan incir üretici birlikleri, Aydın Ziraat Odaları, Aydın Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü ve Erbeyli İncir Araştırma İstasyonu’nun oluşturacağı komisyonunun görüşleri alınarak vücuda getirilmelidir. Ancak yönetmelik öncesi dönem için kısa vadede bazı tedbirlerin alınması gerekmektedir. Öncelik ilek üreticilerinin tespiti ve üretim alanlarının denetlenmesi gerekmektedir. İlek Üretimi ve pazarlaması en kısa sürede disiplin altına alınmalıdır. Her önüne gelenin çuval ve sepetlere doldurduğu ilekleri ilçe, kasaba ve köylerde satmasının önüne geçilmelidir. Pazarlara gelen hastalıklı ilekler satılmadan imha edilmelidir. Bunun için de kesin karar ve hükümler bulunmalıdır. İlçe Gıda Tarım ve Hayvancılık müdürlükleri bu konuda yetkilendirilmelidir.
ÖNEMLİ NOT: Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir.