Çalışanlar açısından OHAL (3)

Değerli okurlarım,bu yazı dizim ile Çalışanların OHAL kapsamında uğradığı yada uğrayabileceği haksızlıklar karşısındaki yaptırımlarını ele almaya çalıştım.

İşçinin yada İşverenin mağduriyetinin giderilebileceği tek mercii İş Mahkemeleridir.İş Mahkemelerinde haksızlığa uğrayan her çalışan ve çalıştıran dava açabilir.

İşçinin haksız yere işten çıkartılması ile birlikte İş Mahkemesinde İşçinin işe iade davasını kazanması sonucu işe başlatılmaması halinde işvereni tarafından kendisine ödenecek tazminat, İşe Başlatmama Tazminatı / iş güvencesi tazminatı / işe iade tazminatı gibi isimlerle anılır.

İşe iade davasını kazanan işçi, işe iadesini bildiren mahkeme kararının kendisine posta yolu ile tebliğ edildiği tarihten itibaren 10 gün içerisinde işverene işe iade talebinde bulunmalıdır. Bu talebe karşılık işveren işçisini 1 ay içinde işe başlatmalıdır. İşveren işe başlatsa da başlatmasa da işçiye 4 aya kadar boşta geçen süre için ücret ve yan haklarını ödemek ve gerekli yasal bildirimleri yapmakla yükümlüdür.

İşverenin işçiyi işe başlatmaması durumunda boşta geçen süre ücretine ek olarak emsal ücret üzerinden fesih sebebine ve kıdemine göre 4 – 8 aylık işe başlatmama tazminatına hükmedilmektedir.

Emsal ücret,aynı işverene bağlı ya da ayrı işverenlere bağlı çalışan;benzer ya da aynı işi/mesleği yapan,aynı ya da yakın kıdem süresi olan,benzer yetenek ve tecrübeye sahip,aynı ya da benzer unvanda işçilerin ücreti birbirine emsal teşkil eden ücret olarak kabul edilebilir. İşe başlatmama tazminatı hesabında dikkate alınacak emsal ücrette birinci öncelik aynı işyerindeki emsal işçinin ücretidir. Aynı işyerinde benzer görev, unvan, tecrübe ve kıdem süresi olan işçi yoksa aynı sektörde başka işyerlerindeki işçilerin ücreti dikkate alınır. Emsal ücret belirlenirken işçinin mensup olduğu bir meslek kuruluşu varsa bu kuruluştan da görüş talep edilebilir.

Emsal ücret, işçinin sadece çalışması karşılığı ödenen asıl ücreti /çıplak ücretidir ve brüt tutar dikkate alınmalıdır. Yan haklar, ek ödemeler emsal ücret hesabında dikkate alınmaz.

İşe başlatmama tazminatına esas olacak ücret işverenin işçiye işe başlatmama kararını tebliğ ettiği tarihteki emsal işçinin ücreti üzerinden hesaplanacaktır. İşe başlatmama tazminatı / İş güvencesi tazminatı yalnızca emsal ücret üzerinden hesap edilir, işçiye yapılan ek ödemeler/yan haklar bu tazminatın hesabında dikkate alınmaz.

İşe Başlatmama Tazminatı tıpkı kıdem tazminatı gibi aylık prim ve hizmet belgesine dâhil olmaz, üzerinden gelir vergisi hesap edilmez. İşe başlatmama tazminatı yalnızca damga vergisine tabi olur.

İşe İade Davası olumlu sonuçlanan çalışan, işverene işe başlamak için başvuruda bulunduğunda 1 ay içinde işe başlatılma hakkına sahip olur. Başvuruda bulunan işçiyi bu yasal sürede işe başlatmayan işverenin çalışana karşı bir takım yükümlülükleri de oluşur.

1- İşveren, işe geri dönme başvuru talebini reddederek çalışanı işe başlatmaması durumunda çalışanın sözleşmesini feshedebilmek için, çalışanın bu koşulda almaya hak kazandığı tüm tazminatları kendisine ödemekle yükümlüdür. Tazminatlar daha önce işçiye ödenmişse, boşta geçen süre sonuna kadar doğan kıdem / ihbar / izin süreleri için fark ödemesi yapmalıdır.

2-İşveren, işe iade davası boyunca, çalışanın 4 aya (120 güne) kadar boşta geçirdiği sürelerin karşılığı olan tüm ücret ve yan haklarını çalışana ödemekle yükümlüdür.

3-İşveren 4 aya (120 güne) kadar boşta geçen süre karşılığında çalışana ödediği ücretlerin SGK prim karşılıklarını çalışan hesabına Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirmek ve ödemekle yükümlüdür. Boşta geçen sürelerin ek aylık prim ve hizmet belgelerinin verilmesinin yasal süresi personelin işe başlatma ya da başlatmama durumuna göre değişiklik göstermektedir;

4-Personel işe başlatılacaksa, işverenin işe davetinin tebligatının işçiye ulaştığı tarihi takip eden ayın 23. gününe kadar boşta geçen sürelerin ek aylık prim ve hizmet belgesini kuruma bildirmekle yükümlüdür.

5-Personel işe başlatılmayacaksa, işe iade davasını kazanan işçinin işe başvurusunun işverene ulaştığı tarihi takip eden ayın 23. gününe kadar boşta geçen sürelerin ek aylık prim ve hizmet belgesini kuruma bildirmekle yükümlüdür.

6-İşveren, çalışanın başvuru talebini 1 aylık sürede reddettiği takdirde çalışanın tekrar işe alınmayacak olması sebebiyle çalışana ücretinin 4 aydan 8 aya kadar olan kısmını “işe başlatmama tazminatını” ceza olarak ödemekle yükümlüdür.

7-Bir aylık yasal süreyi aşan tarihlerde çalışanı işe başlatmayı kabul eden işyeri artık işe başlatmayı reddetmiş kabul edilir ve bu sebeple çalışanın ücretinin 4 aydan 8 aya kadar olan kısmını “ işe başlatmama tazminatı ” olarak çalışana ödemekle yükümlü olacaktır.

Haftaya görüşmek üzere , sosyal güvenlikle kalın.