Çalışanlar açısından OHAL (2)

Değerli Okurlarım, Bu yazımda , İş güvencesinden faydalanamayan işçilerin sözleşmeleri haksız olarak feshedildiği durumlarda, İş kanununun işçilerin haklarını Kötü Niyet Tazminatı ile koruması konusu yazacağım.

Bu tazminat 4857 sayılı İş Kanunu’nun 17.ve 18. maddesine göre iş güvencesi koruyucu hükümlerinin uygulama alanı dışında kalan işçileri kapsayan bir tazminattır. İş sözleşmesinin, işverence fesih hakkının kötüye kullanılarak sona erdirilmesi halinde, işçi işverenden bu tazminatın ödenmesini yargı yoluyla isteyebilir.

Kötü Niyet Tazminatı hem İş Kanunu’nda ve hem de Borçlar Kanunu’nda düzenlenmiştir: İş yasasında “18’inci maddenin birinci fıkrası uyarınca bu Kanunun 18, 19, 20 ve 21’inci maddelerinin uygulama alanı dışında kalan işçilerin (iş güvencesi kapsamı dışında kalan işçiler) iş sözleşmesinin, fesih hakkının kötüye kullanılarak sona erdirildiği durumlarda işçiye bildirim süresinin üç katı tutarında tazminat ödenir. Fesih için bildirim şartına da uyulmaması ayrıca dördüncü fıkra uyarınca tazminat ödenmesini gerektirir.” denmiştir.

İş Kanunu’nun 18.maddesi ile de iş güvencesi hükümleri düzenlenmiştir. Bu maddeye göre bir işçinin iş güvencesinden faydalanması için otuz veya daha fazla işçi çalıştıran yerlerde en az 6 aylık kıdeme sahip olması ve belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışıyor olması gerekmektedir. İşçi bu kanun maddesinde belirtilen şartları sağlamıyorsa işe iade davası açma hakkı olmayacaktır. Bu durumda ödenmeyen hakları için dava açabilir. Ödenmediyse kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, kullanılmayan yıllık izin parasının son ücretinden ödenmesini talep edebilir. Ayrıca işverenin feshinin kötü niyetli olmasına dayanarak kötü niyet tazminatı talep edilmesi mümkündür.

İş kanunu kapsamında olmayan işçilerden Borçlar Kanunu’na tabi olanların hakları da Borçlar Kanunu hükümleri ile düzenlenmiştir. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 434’üncü maddesinde de bu konuda şöyle düzenleme yapılmıştır:“Hizmet sözleşmesinin fesih hakkının kötüye kullanılarak sona erdirildiği durumlarda işveren, işçiye fesih bildirim süresine ait ücretin üç katı tutarında tazminat ödemekle yükümlüdür.”

Kötü niyet tazminatı talep edebilmek için sürekli bir işte çalışılması gerekir. En az 30 iş gününden uzun süreceği belli, olan bir iş yapıyor olmalısınız.30’dan az işçi çalıştıran bir işyerinde veya 6 aydan kısa süredir çalışıyor olmalısınız.

(30’dan fazla çalışanı olan bir işyerinde 6 aydan uzun zamandır çalışıyorsanız iş güvencesi kapsamında olacağınız için işe iade davası açabilirsiniz.)

İş aktinin ,Kötü niyet örneklerinden biri ile feshedilmiş olması gerekir.

Belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışıyor olmalısınız, yani sözleşmenin bitiş tarihinin belirtilmiş olmamalıdır.

İş Kanunu için işçinin sözleşmesini feshetmek için geçerli bir neden olarak kabul edilmeyen, kötü niyetli fesih durumları maddeler halinde ifade edilmiştir.

Kötü Niyet Tazminatı davaları genelde;İşçinin sendikaya üye olması, sendikal faaliyetlerde bulunması,İşvereni şikâyet etmesi, işverene dava açması, işveren aleyhine şahitlik yapması,İşverenin çok sayıda işçiyi işten çıkardıktan sonra yerine yenilerini alması,İşçinin temel hak ve hürriyetlerini engellemesi,İşçinin yasal haklarını talep etmesi,İşverenin işçiye ırk, renk, cinsiyet bakımından ayrımı yapması,İşverenin evli veye bekar olmasına göre işçiye ayrım yapması,İşçinin gebelik ve doğum hallerinden dolayı ayrım yapması,Din, siyasi görüş gibi nedenlerle işveren tarafından iş akdi feshedilen işçiler tarafından açılır.

Kötü niyetin var olup olmadığı her olay için ayrı değerlendirilir. İş güvencesi kapsamı dışında kalan, haklarının kötüye kullanıldığını iddia eden taraf iddiasını ispat etmek zorundadır.

İş Kanunu’nda tazminat tutarı açık olarak belirtilmiştir. Kötü niyetli olarak iş sözleşmesini sona erdiren işveren işçiye bildirim süresinin üç katı tutarında kötü niyet tazminatı öder. Bahsedilen bildirim süresi işçinin kıdeminden kaynaklı ihbar süresidir.

Kötü niyet tazminatı, İş Kanunu hükümleri çerçevesinde ücret olarak kabul edilmemekte, tazminat niteliği taşımaktadır. Tazminat olması nedeniyle de gecikme durumunda yasal faiz işletilecektir. Ayrıca 10 yıllık zamanaşımına tabidir.

Kötü Niyet Tazminatı İşyerindeki kıdemi 6 aya kadar olanlar için 2 hafta x3= 6 hafta , İşyerindeki kıdemi 6 aydan 1,5 yıla kadar olanlar için 4 hafta x3= 12 hafta , İşyerindeki kıdemi 1,5 yıldan 3 yıla kadar olanlar için 6 hafta x3= 18 hafta , İşyerindeki kıdemi 3 yıldan fazla olanlar için 8 hafta x3= 24 haftadır.

İş sözleşmesinin kötü niyetli feshi durumunda bildirim şartına uyulmuşsa, işçi yalnızca kötü niyetli feshin tanzimi için işverene dava açabilir. Fesih için bildirim şartına da uyulmaması halinde ayrıca ihbar tazminatı ödenmesi gerekecektir.

Kötü niyet tazminatı ihbar tazminatından tamamen bağımsız bir tazminattır. İş akdi feshedilirken ihbar tazminatı ödenmiş olması kötü niyet tazminatı hakkını ortadan kaldırmaz.

İleri ki yazımda , İşe iade ve İşe başlatmama tazminatları konusunu ele alacağım.

Haftaya görüşmek üzere , sosyal güvenlikle kalın.