tvDEN ''Çay, Kahve Bahane''

Değerli okurlarım , Öncelikle Aydınımızın ilk ve tek ulusal kanalı tvDEN’e yayın hayatında başarılar diliyorum.

21 Mayıs günü tvDEN’de ''Çay, Kahve Bahane'' programını hazırlayıp sunan Sayın Ayla Ekin Hanım'ın konuğu olarak Sosyal Güvenlik haklarımızı konuştuk.

50 dakika içerisinde İzleyicilerden ve program sunucusu Ayla Hanım'dan gelen çok güzel sosyal güvenlik sorularına yanıt vermeye çalıştım.

Program sonrası fark ettim ki; yetim kalan kız çocuklarımız için hayati önem taşıyan evlenme (Çeyiz ) yardımı ile ilgili daha ayrıntılı bilgiyi burada kaleme almam gerekiyor.

Evlenme ödeneği, sosyal güvenlik kapsamında anne veya babasından aylık alan kız çocuklarının evlenmeleri halinde yapılan parasal yardımı ifade etmektedir.

Evlenme ödeneğinden, anne veya babasından ölüm geliri veya aylığı alan kız çocukları yararlanabilmektedir. Erkek çocukların böyle bir hakkı bulunmamaktadır. Bu ödeneği almak için iki şart aranmaktadır. Bunlardan birincisi, ölüm gelir veya aylığı almak, ikincisi de bu gelir veya aylığı alırken evlenmiş olmaktır.

Dul eşlere gelince ; dul eşlerin tekrar evlenmeleri halinde evlenme ödeneği alması söz konusu değildir.

Evlenme ödeneğinin miktarı SGK’dan alınmakta olan en son gelir veya aylığının 2 yıllık tutarı, yani 24 katıdır. Bu miktar peşin ve bir defada verilmektedir.

Örneğin, 650 TL ölüm aylığı alan bir kız çocuğuna evlendiğinde 15.600 TL evlenme ödeneği verilecektir.

Kız çocuğunun evlenmesi halinde SGK’dan almakta olduğu gelir veya aylığı kesilmektedir. Aslında konunun, kesilmesi gereken gelir veya aylığın peşin ödenmesi nedeniyle 2 yıl geç kesilmesi anlamında değerlendirilmesi gerekir.

Kız çocuğuna aslında iki yıllık gelir veya aylığı peşin olarak verildiğinden, varsa aynı dosyadan gelir veya aylık alan anne, kardeş ve dede-ninenin gelir ve aylıklarının artma durumu, evlenme tarihinden itibaren ikinci yılın sonunda gerçekleşecektir.

Kız çocuğunun boşanması halinde tekrar gelir ve aylığı 2 yıl tamamlandıktan sonra bağlanmaktadır. Çünkü, iki yıllık gelir veya aylığını peşin alınmıştır.

Kız çocuklarına ölüm gelir veya aylık bağlanması şartları arasında “çalışmama” hali de sayıldığından, bu durumda olan kız çocuğuna tekrar gelir ve aylık bağlanmayacak ancak işten ayrılması durumunda gelir ve aylık bağlanması söz konusu olacaktır.

Evlenme yardımı alan kız çocuğu, eşinde dolayı sağlık yardımlarından yararlanamıyorsa kendisi üzerinden 2 yıl boyunca sağlık yardımlarından da yararlanabilecektir.

Kız çocuklarının evlenme ödeneğinden yararlanabilmeleri için talepte bulunmaları gerekmektedir. Başka bir ifadeyle, SGK talep olmadan evlenme ödeneği ödememektedir. Ayrıca, bu ödeneğin 5 yıl içerisinde talep edilmemesi durumunda bu ödeneğin alınması hakkı ortadan kalkmaktadır.

5510 sayılı Yasa'nın bütün hükümleriyle birlikte yürürlüğe girdiği tarihi olan 1 Ekim 2008'den önce, T.C. Emekli Sandığı kapsamında olan kişilere çeyiz parası (evlenme ikramiyesi) 5434 sayılı Kanun'un 90. maddesindeki hükümlere göre verilmekteydi.

5434 sayılı Kanun'un 90. maddesinin metni; "Evlenmeleri sebebiyle dul ve yetim aylığı kesilen eş ve kız çocuklarla anaya bir defaya mahsus olmak üzere almakta oldukları dul veya yetim aylıklarının on iki aylık tutarı evlenme ikramiyesi olarak ödenir. Bunlardan evlenme tarihinden itibaren on iki aydan önce boşananlarla evliliğin butlanına veya feshine karar verilenlere yeniden aylık bağlanması halinde, ödenmiş bulunan evlilik ikramiyesinin on iki aydan eksik süreye ait kısmı tahsil edilinceye kadar aylıkları ödenmez" şeklindeydi. Kanun metnindeki bu hükümlerden anlaşılacağı üzere, 1 Ekim 2008'den önce 5434 sayılı Emekli Sandığı kanunu kapsamındaki kişilerden çeyiz parasını; dul ve yetim aylığı alıyor olup ta evlenmeleri nedeniyle bu aylıkları kesilmek zorunda bulunan eş, kız çocuk ve ana bir defaya mahsus olmak üzere alabilmekteydi. Çeyiz parasını alma bakımından eşin, erkek veya kadın olması arasında herhangi bir farklılık yoktu. Emekli Sandığı'ndaki çeyiz parası, evlenmesi nedeniyle aylığı kesilen eş, çocuk ve ananın aldığı aylığın 12 katı tutarında idi. Evlenme ikramiyesi (çeyiz parası) alan kişiler 12 aydan önce boşandıkları takdirde 12 ay geçmeden dul ve yetim aylıkları bağlanmamaktaydı. 1 Ekim 2008'den önce SSK'lılar çeyiz parasını (evlenme yardımı) 506 sayılı Kanun'un ek 12. maddesindeki hükümlere göre almaktaydılar. 506 sayılı Kanun'un çeyiz parasıyla ilgili hükümlerini düzenleyen ek 12. maddesi; "Sigortalının ölümünden dolayı aylık ve gelir almakta olan hak sahibi kız çocuklarına, evlenmeleri halinde bir defaya mahsus olmak üzere aylık veya gelirlerinin iki yıllık tutarı evlenme yardımı olarak verilir. İki yıl içerisinde meydana gelen boşanma veya dul kalma halinde bu süre için tekrar aylık veya gelir ödenmez" şeklindeydi.

Kanun metnindeki hükümlerden de görüleceği üzere, SSK'dan çeyiz parasını yalnızca SSK'lı müteveffa ana veya babası üzerinden gelir ya da yetim aylığı alırken, evlenmeleri nedeniyle gelir ve aylıkları kesilmek zorunda olan kız çocukları alabilmekteydi. SSK'daki çeyiz parası tutarı, gelir/yetim aylığı alan kız çocuğunun aylık miktarının 24 katı olup çeyiz parasını alıp da 24 aydan önce evliliği son bulan kız çocuklarına 24 aylık süre dolmadan yeniden gelir veya aylık bağlanmamaktaydı.

1 Ekim 2008'den önce Bağ-Kurlulara ise, çeyiz parası adı altında herhangi bir sosyal güvenlik yardımı yapılmamaktaydı. Bu tarihten sonra Bağ-Kur'lulara da çeyiz parası ödenmeye başlanmıştır. SGK'nın 2008/96 sayılı Genelgesi'nde; "Bağ-Kur sigortalılarından ölüm tarihi 5510 sayılı Kanun'un yürürlük tarihinden (1 Ekim 2008) önce olanların hak sahibi kız çocuklarının Kanun'un yürürlük tarihinden sonra evlenmeleri halinde, bunlara da Kanun'un 37. maddesi uyarınca evlenme ödeneği verilecektir." hükmü gereğince, soruda belirtilen durumdaki Bağ-Kurlunun kız çocuğuna da çeyiz parası verilecektir.

Haftaya görüşmek üzere, sosyal güvenlikle kalın.