İzmir’in Menderes ilçesine bağlı Ahmetbeyli (eski adıyla Gavurköy) Mahallesi’nde yer alır. Bağımsız bir şehir olmasına rağmen tarih boyunca kendisine 15 kilometre uzaklıktaki Kolophon Antik Kenti’nin bir uzantısı olarak görülmüş ve ‘Kolophon Nova’ (Yeni Kolophon), ‘Güney Kolophon’, ‘Deniz Kenarındaki Kolophon’ gibi isimlerle anılmıştır.
Thukydides’e göre; MÖ 427’de Sparta donanması Peleponnessos Savaşları sırasında Notion’a demir atmıştır. Ardından şehre gelen Atinalıların komutanı, şehre kendi halkını da yerleştirir ve Notion’u savaş boyunca deniz üssü olarak kullanır. MÖ 218’de Attalos yönetimindeki Pergamon’a bağlanan kent, MÖ 196’da III. Antiochos döneminde Sleukos hakimiyetine girmişse de daha sonra yine Pergamon’a bağlanmıştır. Apameia Barışı sırasında Roma’nın yanında yer almış ve özerklik kazanmıştır. Kolophon’un İskender’in komutanlarından Lysmakhos tarafından yıkılması ve halkının Efes’e sürülmesi sonrası yöre halkının bir kısmının Notion’a taşındığı bilinmektedir. Böylelikle bu liman kenti gelişmiş ve güçlenmiştir.
Roma Dönemi’nde kent, akropolün kuzeyindeki tepenin eteklerinde yayılmıştır. Hadrianus döneminde Athena Pollia Tapınağı inşa edilmiş ve Hellenistik tiyatro ve surlar onarılmıştır.
Kentin biri kuzeyde diğeri batıda olmak üzere antik limana açılan iki kapısı ve surların güneydoğu köşesinden merdivenli girişi mevcuttur. Şehir, Bizans Dönemi’nde ise uzun süre piskoposluk merkezi olmuştur. Günümüzde yöre halkı tarafından ‘kale’ olarak adlandırılan akropol, denize hâkim bir konumda yer almaktadır. Akropol’ün batısında ise Athena Polias Tapınağı bulunur.
Kentte ilk çalışmalar 1880’de Fontrier tarafından başlatılmış, bu dönemde Ahmetbeyli ve çevresindeki arazilerde bulunan yazıtlar incelenmiştir. 1886’da Alman Arkeologlar Wolters ve Schuchhardt, 1891’de Fransız araştırmacı J. Chamonard tarafından üç yazıta ulaşılmıştır. 1897’de şehre gelen Theodor Makridis, bölgede çeşitli çalışmalar yürütmüş, Apollon Klarios Kutsal Yolu’nu süsleyen aslan heykellerinden söz etmiştir ancak bu heykeller günümüzde kayıptır. Makridis, 1907’de ise bazilika ve etrafındaki mezarlara ulaşır. Daha sonra akropolde Demangel ve Laumonier yönetimindeki kazılarda kentin planı ve bazı yapılara ulaşılmışsa da çalışmalar bir süre sonra durdurulmuştur. 1985’te Doç. Dr. Erol Atalay başkanlığındaki başlayan kazılar, Atalay’ın ölümü ile sekteye uğramıştır. 1990’lı yıllarda ise Efes Arkeoloji Müzesi işbirliği ile Pamukkale Üniversitesi’nden Arkeolog Mustafa Büyükkolancı yönetiminde kazılar devam etmiştir.
ÖNEMLİ NOT: Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir.