Nysa Antik Kenti, Aydın – Denizli Karayolu Sultanhisar ilçesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Karia bölgesi kentlerinden biri olan Nysa hakkında en önemli bilgilere Strabon aracılığıyla ulaşılıyor. Strabon’a kentin Athymbros, Athymbrados ve Hydreleos adında üç kardeşin kurduğu köylerden ve sel yatağı ile ayrılan iki bölümden oluştuğunu aktarıyor. Stephanus’a göre ise şehir MÖ 3.yüzylılın ilk yarısında Seleukos’un oğlu I. Antiokhos Soter tarafından eşi adına kurulmuş.
Mitolojiye göre şarap tanrısı olan Dionysos, MÖ 2. yy’in başlarında “Messogis(Cevizli)” olarak anılan dağın eteklerinde kurulan bu kentte doğmuştur. Dionysos adının anlamı da "Nysa dağının ışık tanrısı’’dır. Bağ bozumu şenlikleri de Dionysos’a adanmıştır.
*
Bir boğazın iki yakasına kurulmuş kent köprüler ile bağlanmaktadır, Şehri ikiye bölen derenin batısında Gymnasium ve Stadium, kuzeyinde Bizans yapı kalıntıları ile Anadolu’nun en iyi korunmuş ikinci antik çağ kütüphanesi, kütüphanenin kuzeydoğusunda ise 12.000 kişilik bir tiyatro yer almaktadır. Dere yatağının doğusunda agora, meclis binası ve Roma hamamları; batısında ise kentin kutsal alanı Akharaka yolu üzerinde nekropol bulunmaktadır.
*
20. yüzyılın başından bu yana araştırmacıların ilgisini çeken kentte, 1960’lı yıllarda İzmir Arkeoloji Müzesi ile 1990’lı yıllarda Kültür ve Turizm Bakanlığı Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü ile Ankara Üniversitesi adına Prof. Dr. Vedat İdil çalışmalar yürütmüştür. 2017 itibarıyla ise Ankara Üniversitesi, kentteki Çarşı Bazilikası, Sütunlu Cadde, kilise ve caddelerde kazı çalışmaları yürütmektedir. Antik kentte bugüne kadar ortaya çıkarılan kalıntılardan bazıları Sur Duvarları, Gymnasium, Stadyum, Roma Köprüsü, Tünel, Agora, Tiyatro, Kütüphane, Roma Hamamları, Nekropol ve Gerontikon Meclis Binası’dır.
ÖNEMLİ NOT: Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir.