AYDIN'DAKİ ANTİK KENTLER 5- AMYZON

Antik Çağın İleri Karakolu

Amyzon Antik Kenti, Koçarlı’nın Gaffarlar, Mersinbeleni ve Akmescit mahallelerinin kesişim noktasında bulunmaktadır. Mazın Kalesi olarak da anılan kent, 137 metrelik antik surlara sahiptir. İzodomik şekilde örülmüş taş bloklarla inşa edilen bu yapılar, MÖ 300 yıllarına tarihlenir. Antik kaynaklarda çok fazla adı geçmeyen Amyzon Antik Kenti, Strabon tarafından Khalketor, Euromos ve Herakleia ile büyük şehirlerin ileri karakolları olarak nitelendirilir ve daha az önemli kentler oldukları vurgulanır.

*

Strabon'a göre Alabanda'nın kuzeyinde, düşman saldırısını durdurma ve savunma için kurulan Amyzon, Mısır'a egemen olan Tolemaios ve Selevkos İmparatorluğu ile de yakın ilişki kurmuştur. Kent hakkındaki bilgiler çoğunlukla bölgede bulunan yazıtlardan elde edilmiştir. Bu yazıtlara göre, MÖ III. yüzyılda Ptolenosların uzantısı olan Amyzon, aynı yüzyılın sonlarında Herakleia ile bir antlaşma imzalamıştır. Roma devrinde de ayakta kalan kent, sonrasında bir piskoposluk merkezi olmuştur.

*

Bizans yapısının hâkim olduğu antik kentte, kaynaklara göre Apollon ve Artemis'e adanmış bugün tamamen yıkılmış olan tapınaklara ait kalıntılar ile akropolde tiyatro, agora ve çeşme kalıntıları ve surlar bulunuyor. Şehrin iç kısmında yer alan ve kaynaklarda da söz edilen bu tapınakların kalıntıları arasında, bazı tanrılarının isminin üç kere yazıldığı ve tapınağa yardım edenlerin listesi de bulunmaktadır. Filolog George E. Bean bu durumu halkın o dönemde yardımda bulunacak kadar zengin olmamasına ve ayinlerin masraflarının tapınak hazinesinden karşılanıyor olmasına bağlar. Tapınakların büyük bir kısmı yıkıldığı için planı hakkında kesin bir şey söylemek mümkün olmasa da yıkıntılar arasındaki Dor ve İon düzeninden örnek parçaların varlığı, her iki düzenden de yararlanıldığını göstermektedir. Bunun dışında, kentte ne olduğu henüz tam olarak anlaşılamayan yapı kalıntıları da bulunmaktadır. Güneydeki kent suruna paralel ve surun içinden uzanan on yedi oda bunlara örnektir. Hangar olduğu da düşünülen toprak altındaki bu odalar, küçük taşlardan yapılmıştır. Oda duvarlarının üstü sıva ile kaplıdır. Bölgenin sınır karakolu olması ile birlikte değerlendirildiğinde bu yapıların mühimmat deposu ve askeri amaçlarla kullanıldıkları düşünülmektedir.

Amyzon Antik Kenti'nin surlarının güney kısmının iç kesiminde ise surlara paralel on biri kemerli çatıya sahip yeraltı odalarından oluşan bir yapılar bulunmaktadır. Duvarlarının alt kısımları sıvalı olan bu yapıların girişleri, şehir duvarına bakan kısımdadır ve bunların ambar oldukları düşünülmektedir. Kentin tiyatro yapısı meşe ve çam ağaçları ile kaplıdır. 25 oturma sırası olduğu tahmin edilen yapının bazı oturma sıraları günümüze kadar ulaşmıştır ve bu tiyatronun 3000-3500 arası kişilik olabileceği tahmin edilmektedir.

*

20. yüzyılın başlarındaki bazı yüzey araştırmaları haricinde bilimsel kazı çalışmaları yürütülmediğinden Aydın’daki diğer antik kentler kadar bilinmese de Amyzon, gün yüzüne çıkarılmayı ve kültür turizmine kazandırılmayı bekliyor.