ASTIM VE SPOR

Yaz aylarında bütün çocuklar spor yapmak ister. 'Aman koşma oğlum!', 'Astımın var terleme, yorulma kızım.' cümleleri ise astımlı çocukların yaz aylarının sıkıcı geçmesine neden olur. Oyunlara katılamayan çocuklar, sürekli astım krizi korkusuyla yaşayan ebeveynler... Peki astımı olan çocuklar egzersiz, spor yapabilir mi?

Egzersize bağlı astım nedir?

Egzersize bağlı astım (EBA) egzersize başladıktan genellikle 2-10 dakika içinde gelişen, 10-15 dakika içinde maksimuma ulaşan ve 30-60 dakika içinde kendiliğinden düzelebilen öksürük, nefes darlığı, göğüste sıkışma ve hırıltı gibi semptomlarla kendini gösteren klinik bir durumdur.

Egzersiz astımı belirtileri nelerdir?

Egzersiz astımlı çocukların çoğunda egzersiz, astım belirtilerinin ortaya çıkmasına neden olan tetikleyicidir. Astımın tek belirtisi egzersizle ortaya çıkan nefes sıkışması veya öksürük olabilmektedir ve buna da egzersize bağlı astım denilmektedir. Egzersiz yapılmasıyla akciğerdeki hava yollarında sıvı kaybı veya ısı değişimi sonucu sıkışma olmaktadır.

Egzersize bağlı astımı düşündüren belirtiler:

- Egzersiz sonrası ortaya çıkan nefes sıkışması ve öksürük başlaması,

- Belirtilerin b2 agonistlerin inhalasyonu ile hızla düzelmesi

- Egzersiz öncesi b2 agonist verilmesiyle belirtilerin önlenebilmesi gibi durumlardır.

Egzersizden ne kadar süre sonra belirtileri görülür?

Egzersize bağlı nefes sıkışması veya öksürük, tipik olarak egzersiz bittikten 5-10 dakika sonra başlar. (Nadiren egzersiz sırasında başlar.)

Refrakter dönem nedir?

Eğer kişi, yakınmaları geçtikten sonra egzersize devam etmek isterse ikince kez yapılan egzersizde daha az yoğun yakınmalar ortaya çıkmaktadır. Bu dönem, farklı araştırıcılara göre 40 dakika ile 3 saat arasında değişmektedir. Bunun nedeni egzersiz sırasında vücudumuzda oluşan bazı maddelerin akciğerlerde koruyucu etki yapmasıdır.

Egzersize bağlı astımın teşhisi nasıl konur?

Egzersiz sonrası astım belirtileri varsa egzersiz testi ile teşhis konulabilmektedir.

Egzersiz yapılan ortamın havasının ısısı önemli midir?

Her türlü iklim koşulunda ortaya çıkabilmekle birlikte kuru veya soğuk havada egzersiz yapılması daha çok tetikleme yapmaktadır. Sıcak ve nemli iklimlerde yapılan egzersiz daha az nefes sıkışması yapmaktadır.

Astımlı çocuk egzersiz yapmalı mı?

Düzenli yapılan egzersiz sağlıklı gelişime neden olacağı için egzersizden tamamen vazgeçilmesi doğru değildir. Astımlı çocuk, uygun tedavi sonrasında günlük yaşamını diğer çocuklardan farksız bir şekilde sürdürebilmektedir. Ayrıca yeterince fiziksel aktivite yapılmaması da astım gelişmesine neden olmaktadır. Sonuç olarak, astım kontrol altında tutulduğu takdirde çocuğun spor yapması tavsiye edilmektedir.

Hangi sporları tavsiye ederim

Özellikle önerilen spor dalı yüzmedir. Nemli ortamda yapılan egzersiz bronş spazmını provoke etmez. Yüzme sırasında su altında nefes verme ve su üstünde nefes alma işlemi yapıldığından bir nevi solunum egzersizi yapılmaktadır.

Astımlılarda dalgıçlık önerilmez. Basketbol, bisiklet, uzun mesafe koşusu, futbol, kayak, buz hokeyi, buz pateni yüksek riskli sporlar olarak kabul edilir. Tenis, voleybol, güreş, halter, kısa mesafe koşusu ve skuaş ise düşük riskli sporlardır.

Spor seçiminde astımlı çocuğun astımının şiddeti, kontrol altında olup olmaması, tedavi altında akciğer kapasitesi ve çocuğun tercihi önemli rol oynamalıdır.

Astımlı çocuk, egzersiz yaparken nelere dikkat etmelidir?

- Soğuk ve kuru havada egzersiz yapmaktan kaçınılmalıdır. Kışın hastalara kapalı yerde egzersiz yapmaları veya soludukları havayı ısıtmak ve nemlendirmek için ağız ve burunlarını bir atkı veya soluma maskesi ile örtmeleri tavsiye edilmektedir.

- Astımlı sporcular, burundan solunum yapmayı alışkanlık haline getirmelidirler. Böylece solunan havanın ısınması ve alerjen maddelerden süzülmesi sağlanmaktadır.

- Ağır egzersizden önce, refrakter dönemi başlatabileceği için uygun ısınma egzersizi önerilir. Uzun süreli ısınma egzersizleri kısa süreli ısınma egzersizlerine göre daha yararlıdır. 15-30 dakikalık ısınmanın ardından 15 dakika ara verilip sonra egzersizin yapılması en idealidir.

- Egzersizi aniden bırakmak yerine yavaş yavaş bırakmak, egzersizle indüklenen bronkospazmın şiddetini azaltabilir. Çünkü hava yolunun yeniden ısınmasını yavaşlatır ve sonuçtaki vasküler dilatasyon ve ödemi hafifletir.

- Solunum yolları infeksiyonları sırasında egzersiz programlarına ara verilmelidir veya hafifletilmelidir. Polen mevsiminde duyarlı kişiler, polenin havadaki yoğunluğuna göre spor programlarını düzenlemelidir.

- Yüzücülerin klor ve klor ürünlerine fazla maruz kalmasıyla astım belirtileri tetiklenebileceği için uzun süre klorlu havuzda yüzülmemesine de dikkat edilmelidir. Gözlerin klordan korunması için yüzücü gözlüğü kullanılmalıdır.

Egzersizin astıma faydası var mıdır?

Astım tedavisinin en önemli hedeflerinden biri, hastanın istediği aktiviteyi yapmasıdır. Ayrıca düzenli egzersiz, astım tedavisinin bir parçasıdır. Düzenli spor yapan çocukların akciğer kapasiteleri gelişmektedir. Sadece çok ağır egzersizlerden kaçınılmalıdır. Bu sebeplerden dolayı spor yapmaktan kaçınılmamalıdır. Spor ayrıca sosyal gelişim için de çok önemlidir.

Ne sıklıkta egzersiz yapılmalıdır?

Egzersizlerin haftada 3-5 kez, 30-60 dk’lık programlar halinde yapılması uygundur. İleri derecede astımlı ve egzersize aşırı tepki veren hastaların egzersiz öncesi ilaç almaları gerekir. Egzersiz eğitimi ile egzersiz kapasitesi artırılabilmektedir.

SPORSUZ VE SAĞLIKSIZ KALMAYIN... ALLAHA EMANET OLUN...