BESMELE HER HAYIRLI İŞİN BAŞIDIR

Cumamız mübarek olsun değeri dostlar!

Kur’an-ı Kerim besmele ile başlar. Tabi öncesinde yazılmasa dahi okumaya başlarken eûzü çekeriz. Besmele, “Rahman ve Rahim olan Allah’ın adıyla” manasına gelmektedir. Rahman, bu dünyada bütün herkese rahmet eden, rahim ise Ahirette sadece müminlere rahmet eden manasındadır. Süleyman (a.s.) Yemen melikesi Belkıs’a mektup yazdığında bizim şimdi kullandığımız besmele ile mektup yazmıştır. Nuh (a.s.) da gemiye bindiğinde :“Bismillâhi mecrâhâ ve mürsâhâ” (Geminin yüzüp gitmesi de, durması da Allah’ın adıyladır.) (Hud Suresi 41) diye dua etmiştir. Cahiliye arapları dahi İslam’ın başlarına kadar besmeleyi “Bismikellâhümme” şeklinde kullanmışlardır.

Aslında her önemli işimizde besmele ile işe başlamalıyız. Bu konuda Allah Resûlü (sav) şöyle buyurmuştur: “Yüce Allah"ı anarak başlanmayan her anlamlı söz veya iş, bereketsizdir/sonuçsuzdur.” (HM8697 İbn Hanbel, II, 360) Hadisten anlaşıldığına göre, anlamlı her işin ve sözün başlangıcında Yüce Allah’ın hatırlanması, o işin mânevî değerinin ve bereketinin artmasına, ayrıca hayırlı ve güzel şekilde neticelenmesine vesile olur. Besmelenin okunmadığı işler ise, bereketten mahrum ve güzel sonuçlardan uzak olur. Şu hâlde besmele, her hayrın anahtarıdır.

“Besmele”den maksat, Yüce Allah’ı hatırlamak ve O’nun ismini zikretmektir. İslâm’ın varlık, bilgi ve değere bakışını şekillendiren besmele, kulluk bilinciyle hayatı anlamlandırır. İster dünyevî ister uhrevî olsun, bir Müslüman her meşru ve anlamlı işinin öncesinde besmeleyi okuyup Allah’ı anmakla, Allah Teâlâ’nın ilâhlığını (ulûhiyetini), kendisinin de kulluğunu (ubûdiyetini) ifade etmiş olur.

Müslüman besmele çekmekle, “Kendi adıma veya başka bir varlık adına değil, sadece Allah Teâlâ adına, O’nun rızasını kazanmak umuduyla ve O’nun izni çerçevesinde bu işi yapmaya başlıyorum.” demiş olur. Diğer yandan besmele için Yüce Allah’ın doksan dokuz ismi içinden özellikle “Rahmân” ve “Rahîm” isimlerinin seçilmiş olması son derece anlamlıdır. Besmele çeken bir mümin, Allah Teâlâ’nın engin rahmet ve merhametini ifade eden bu isimleri söylemekle, bütün söz ve davranışlarında rahmet ve merhameti prensip edineceğini ilân etmiş olur. Ayrıca yaşantısına Allah’ın Rahmân ve Rahîm isimlerinin tecellisini ümit eder. O’nun rahmet ve merhameti sayesinde hem dünya hem de âhiret mutluluğunu temenni eder. Yapmaya koyulduğu hayırlı ve anlamlı işe güç yetirebilmesi için gerekli olan takati, Kâdir-i Mutlak olan Rabbinden niyaz eder. Kendisinin her an O’nun yardımına muhtaç olduğunu itiraf eder. Bu samimi ve derin kulluk bilinci sebebiyle de merhametlilerin en merhametlisinin yardımını celp eder.

Rasülüllah (s.a.s) bizlere besmele hususunda bir çok konuda örnek olmuştur. Yemek yemeye başlarken veya başında besmele unutulunca nasıl hareket edileceği hususunda , Allah Resûlü (sav) şöyle buyurmuştur: “Biriniz yemek yiyeceği zaman "Bismillâh" (Allah’ın adıyla) desin. Eğer yemeğin başında besmele çekmeyi unutursa, "Bismillâhi fî evvelihî ve âhirihî" (Başında da sonunda da Allah"ın adıyla) desin.” (T1858 Tirmizî, Et"ıme, 47)

Eve girilince de ne söyleneceği hakkında Allah Resûlü (sav) şöyle buyurmuştur: “(Evine girdiğin zaman) besmele çekerek kapını kapa. Çünkü şeytan (besmeleyle) kapanan bir kapıyı açamaz. Besmele çekerek lambanı söndür. Besmele çekerek, (enine koyacağın) bir tahta parçası ile de olsa kabını(n ağzını) ört. Yine besmele çekerek su kabını(n ağzını da) ört.” (D3731 Ebû Dâvûd, Eşribe, 22)

Allah Resûlü (s.a.s.) yatağına yattığında, “Allâhümme bismike ahyâ ve bismike emût ” (Allah"ım! Senin isminle yaşar, senin isminle ölürüm. ) buyurur; uykudan uyandığında da “Elhamdülillâhillezî ahyânâ ba"de mâ emâtenâ ve ileyhi"n-nüşûr ” (Canlarımızı aldıktan sonra bizi dirilten Allah"a hamdolsun; diriltmek yalnız ona mahsustur. ) buyururdu.(M6887 Müslim, Zikir, 59)

Allah Resûlü (s.a.s.) cenazeyi kabre koyarken şöyle derdi: “Bismillâhi ve alâ milleti Resûlillâh ” [(Seni) Allah"ın adıyla ve Resûlullah"ın dini üzere (kabre koyuyoruz). (İM1550 İbn Mâce, Cenâiz, 38)

İçki içmek, gasp edilen veya çalınan bir şeyi yemek gibi yasak işlere başlarken onları meşru saymak anlamına geleceği için besmele çekmek haramdır. Abdest almak, dua okumak gibi ibadetlerle yenilmesi helal olan gıdaları yemek, aynı mahiyetteki şeyleri içmek gibi fiillere besmele ile başlamak sünnet, oturma, kalkma ve yürüme gibi işlerde ise mubahtır. Necaset yerlerinde besmele çekmek mekruhtur.