Geçici Bellek Kaybı

-Hatırlamıyordu doktor bey! Sürekli aynı şeyleri soruyordu. Bir gün önce normaldi. Hoş böyle olması dışında ne kolunda ne de bacağında bir güçsüzlük, yüzünde bir felç olma durumu yoktu. Yaklaşık on saat sürdükten sonra düzeldi. Eskiyi de, yeniyi de hatırlıyor ama o sırada yaşadıklarımızı hiç hatırlamıyor! Hastaneye gittik, film çektirdik, kan testleri yaptırdık ama bunları hiç hatırlamıyor. Felç olur diye korktuk doktor bey! Çok şükür ki olmadı. Ama içim hala kıpır kıpır? Doktor bey anneme ne oldu? Bir daha olur mu? 

Geçici bellek kaybı nedir? Neden olur? Hangi hastalıklar ile ilişkilidir? Ani başlangıçlı, yeni olayların akılda kalmadığı ama kişinin kendini bildiği, yakınlarını tanıdığı bir dönem yaşanır. Kural olarak ta bir günde düzelir. Bu sırada ne kolda ve ne de bacakta bir güç kaybı olmaz. Beyinde sadece bellek - hafıza ile ilişkili bir kayıp vardır. İşte bu tablo geçici bellek kaybı durumudur. Öyküde de başın bir yere çarpılması ya da sara hastalığı gibi hastalıklar da olmamalıdır. Bu durum bir bunama da değildir. Bunama halinde unutkanlık yavaş yavaş gelişirken, burada ani başlangıç vardır ve bir gün içinde düzelme gözlenir.

Neden olduğu bugün için açık değildir. Beyin damar tıkanması, sara hastalığı ya da migren baş ağrısı gibi durumlar ile ilişkili olabileceği ileri sürülmüş, ancak kesin kanıtlar ortaya konulamamıştır.

Bellek nasıl kaybolur? Kaç türlü bellek vardır? Aralarında nasıl farklar bulunur?
Beyinde bellek için çok sayıda yer bulunur. En önemli olanı kulak arkasında kalan bölgedir. Bu bölgenin yavaş yavaş yıkılması ile Alzheimer hastalığı ortaya çıkar. Hastalıktaki etkilenme yıllar içinde olduğu için unutkanlıkta yavaş bir şekilde - yıllar içinde olur. Hipokampus dediğimiz bu alanı besleyen damarların tıkanması, enfeksiyon hastalıklarının burada iltihap ile harabiyet oluşturması da bellek kaybı yapar ama başlangıç birden bire olur.

Anlık bellek, yakın bellek ve uzak bellek olarak basamak basamak ilerleyen bir hafıza yapımız vardır. Bilgiler önce anlık bellekte bekler. Unutulmayanlar yakın belleğe aktarılır. Orada da unutulmazlar ise uzak belleğe geçirilir. Eski öğrenilmiş bilgilerin saklandığı yer işte bu uzak bellek bölgesidir. Geçici bellek bozukluğunda bozulan yer anlık bellek bölgesidir. Hiç bir bilgi beyinde biriktirilemez. Birikmeyen bilgiler de yakın ve uzak belleğe geçirilemez. Bu yüzden o an hatırlanmaz iken, kişinin kim olduğu ve geçmişteki bilgileri rahat hatırlanır. Bazen nadir de olsa yakın bellek etkilenmesi ile yakın geçmiş te hatırlanmayabilir.

Geçici bellek kaybı felç olma riskini arttırır mı? Nasıl tanınır?
Böyle bir risk şu ana kadar saptanamamıştır. Ancak bu olmadığı anlamına da gelmez. Çünkü geçici bellek kaybına yakalanan hasta sayısı ya da incelenen hasta sayısı çok fazla değildir. Düşük sayıdaki hastaların incelenmesi sonucunda da böyle bir ilişki varlığı gösterilememiştir.

Tanınması ancak akla gelmesi ile olur. Kendini bilen ama hiç bir şeyi aklında tutamayan birisi görüldüğünde, hiç bir felç bulgusu ya da kan testi anormalliği yok ise hastalık akla gelir. Beyin görüntüleme yöntemleri yapıldığında da bir bozukluk izlenmez. Yeni MR tekniklerinin daha çok kullanılması ile bu hastalarda beyinde bellek bölgesinde etkilenmeler olduğu fark edilmiştir. Ancak bu etkilenmeler hem kalıcı bir bozukluk ile sonuçlanmaz ve hem de "şu anki bilgilere göre" felç gelişme riskini arttırmaz.

Nasıl tedavi edilir? Hangi ilaçlar kullanılır?

Hastaların önemli bir bölümü zaten düzelmiş oldukları sırada doktora gider. O sırada gözlenen olguların yapılan muayeneleri bellek kaybı dışında normal olduğu için ve bu durumu düzeltebilecek bir ilaçta olmadığı için sadece izlemek şeklinde olur. Bu izlem sırasında bilinmeyen durum bu durumun düzelip düzelmeyeceğidir. Bu nedenle her hasta beyindeki yapısal bir bozukluğa karşı beyin görüntüleme yöntemi ile incelenir. Hastalarda eğer damar hastalıkları ile ilişkili bir risk var ise de bu açıdan tedavi verilir. Aspirin verilen en sık tedavi ilacıdır.