Epilepsi ve cerrahisi

-Ben sara - epilepsi hastasıyım. Nöbetlerim ilaç almama rağmen durmuyor. Çok ilaç değiştirdim, en üst dozlara çıktım ve ilaçların tüm yan etkilerini yaşadım. Ama boşuna! Sürekli nöbet geçirmekten hem yoruldum, hem de çok sıkıldım. Yok mu bunun başka bir çaresi doktor bey? Ameliyat olmaya bile razıyım artık!

Nöbet nedir? Nöbetler ne zaman epilepsi diye isimlendirilir?

Beyin milyarlarca sinir hücresinin, trilyonlarca bağlantı kurması ile oluşmuş bir yapıdır. Bu kadar çok hücre gelişigüzel yerleşmiş değildir. Bir şehrin iyi bir imar planına göre yapılmış mahallelerine benzer. Mahalle içindeki her cadde, her sokak ve her ev de çok düzenli bir yapıdadır. Bütün apartman blokları aynı mimaride ve hatta aynı yüksekliktedir. Her mahalle özelleşmiş bir yeteneğe sahiptir. Bu yetenekler beş duyu ile duyan, düşünen, hatırlayan, konuşan, karar veren, iş yapan insanı ortaya çıkarır. Bu yeteneğe sahip mahalle sakinleri, birbirlerini her zaman destekleme ve aynı zamanda aşırıya kaçılması halinde de uyarma ve engelleme gibi yetenekleri de üzerinde barındırır. Hayatta olduğu gibi beyin hücreleri arasında da "destek ve denetleme" ile yeri geldiğinde "durdurma" özelliği temel özelliktir. Bu üç fonksiyona ait bir yetersizlik ya da aşırıya kaçma olacak olursa başıboşluk - kaos - olur ve nöbet dediğimiz durum gözlenir. Örneğin konuşma sırasında kişi susar ve boş boş bakar - dalar. Yüzde - kolda istenmeyen atmalar, kasılmalar olur, istese bile durdurulamaz. Bu sadece bir mahallenin etkilenmesi ile ortaya çıkan bir durumdur. Bu etkilenme tüm şehre yayılır ise bir kolda başlayan kasılmalar tüm vücuda yayılır, kişi yere düşer. Bilinç kaybı olur, morarır ve ağızda köpürme gözlenir, hatta kasılma sırasında idrar ve dışkı kaçması da gözlenir. Beyin bir bütün olarak etkilenmiştir.

İnsanoğlu hayatta bir kez nöbet geçirme hakkına sahiptir. Tedavi gerektirmez. Ancak bu sayı birden fazla olacak olursa - yani alışkanlık haline gelirse epilepsi - sara hastalığı adını alır. Kendiliğinden düzelmez, tedavi olmayı gerektirir.

Nöbetler nasıl engellenir? Engellenemez ise ne olur? Dirençli nöbet ne kadar sıklıkta gözlenir?

Nöbetler beyin hücrelerinin normalde yaptığı işlerinin kontrolsüz bir şekilde yapılması durumudur. Bir toplantıda herkesin sıralı konuşması ve diğerlerinin de dinlemesi gibi durum yerine, bir gurubun topluca bağırması - slogan atması, toplantıyı engellemesi gibidir. Tedavi amacı bu gurubu susturmak değil, gurubu normal şekilde bu konuşmaya dahil etmektir. Normal işleyiş için bu hücrelere de gereksinim vardır. Ağız yolu ile alınan "antiepileptik ilaç" adı ile bilinen ilaçlar nöbeti durdurur. İlaçlar bu kişiler üzerinden etki ederek ya da komşular üzerinden etki ederek, baskı yolu ile bu durumu düzeltmeye çalışır. Epilepsi ilaçları on epilepsi hastasının ancak yedi tanesinde tam olarak nöbetleri durdurur. Nöbetler ya bir ya da en fazla iki ilaç ile baskılanır. Geri kalan 3 kişide ise iki ilacın beraber kullanılmasına rağmen nöbetler sürer. Üçüncü bir ilacı da eklemek ise çok az bir fayda sağlar. Bu hastaların "ilaç tedavisine dirençli nöbetleri" vardır. Bu kişilerde başka yöntemlerin kullanılması uygun olacaktır.

Ameliyat olmak nöbetleri durdurur mu? Ne zaman ve kimler ameliyat olur? Nerede ve nasıl karar verilir? Nereden ameliyat yapılır? Ameliyat ile ne gibi sorunlar ortaya çıkabilir?

İkiden fazla uygun ilaç kullanmasına rağmen nöbeti devam eden bireyler ameliyat adayıdır. Dirençli nöbet var ise beyinde bu nöbeti yapan "görüntüleme yöntemleri ile gösterilebilen bir anormallik" aranır. Yanı sıra nöbet aktivitesi de bu bölgeden başlar ise ameliyat ile bu bölgenin çıkarılması nöbetleri ortadan kaldırabilir. Bu incelemeler ve ameliyat Nöroloji ve Beyin Cerrahisinin epilepsi cerrahisi için özelleştiği kliniklerde - sıklıkla üniversite hastanelerinde - yapılır. Adayların belirlenmesi, cerrahi için hazırlık süreci ve ameliyat kesinlikle bir "grup çalışmasını" gerektirir. Ameliyat öncesinde hastanın bu işten yarar sağlayacağı yönünde güçlü kanıtlar toplanmalıdır. Doğru alınmış bir ameliyat kararı ve başarılı operasyon ile hastalar hastalıktan kurtulabilmektedir. Ancak unutulmaması gereken bir durum vardır! Beyinden bir bölüm çıkarılmaktadır - ki bu da bazı fonksiyonların kaybedilmesi durumunu doğurur. Buradaki kıstas ameliyatın getirisinin "diyetinden yüksek olacak" olmasıdır. Eksiklik çıkarılan beyin bölümünün büyüklüğüne ve tarafına bağlı olmak üzere (sağ ya da sol beyinden) görme bozukluğuna, konuşma bozukluğuna, ruhsal sorunlara kadar değişebilen farklılıklar gösterebilir.