Ağrı - Beş duyunun cezalandırıcısı

- O an gelecek diye ödüm kopuyor doktor bey! Uykusuz kalıyor, endişe duyuyor, huzursuz yaşıyorum. Yorgunluktan tükendim. Ağrı ile mücadele edip, hayata tutunmaya çalışmaktan sıkıldım. Lütfen bir yardım eli uzatın...

Ağrı nedir? Niye ağrı olur?

Ağrı hoşa gitmeyen duyumların hissedilmesi durumudur. Vücudun dokuları gerçekten bir zarar gördüğünde ya da zarar görme olasılığı olduğu anda ortaya çıkar. Güzeli işitme, görme, güzelin tadına bakma, koklama, güzele dokunmayı hisseden beş duyu öğeleri haz ve zevki insana yaşatırken, ağrı duyusuna da uyarma - haber verme görevi kalmıştır. Erken tedbir ve koruma ile zarar en az konumda iken tedbir alma imkanı sağlar. Diğer bütün duyular gibi ağrı da deride ağrıyı duyan yapılardan kalkan bilgilerin, sinirler ve omurilik yolu ile beyine ulaşması ile hissedilir. Beş duyunun diğer öğelerinde olduğu gibi bilgiyi alan, değerlendiren, ona uygun yanıt oluşturan yapı bizim beyinimizdir.

Kaç tür ağrı vardır? Nasıl oluşur ve ne ile tedavi edilir?

Ağrı ani başlayan veya devamlı olan -kronik- ağrı diye iki gruba ayrılabilir. Ani ağrı için sinir uçlarında bulunan ve ağrı duyusunu alan yapıların uyarılması gerekir. Uyarılma genellikle ezilme, kesilme, yanma ya da bir cismin batması gibi bir olayın sonucu olarak olur. Ağrının olduğu yerde gözle görünen bir değişme - kızarıklık, morarma, kanama, şişlik, sıcaklık artışı - olur. Uyarılmış sinirler bu bilgileri sadece taşır ve beyinin algılamasına yardım eder. Sinirlerin ya da beyinin bir suçu burada yoktur. Suçlu gözle görülebilir ve elle tutulabilir konumdadır. Ağrı kesici olarak bilinen ilaçlar bu gibi durumlarda fayda gösterir.

Kronik ağrı ise ya bir bölgeye ait ya da tüm vücudu ilgilendirir şekilde olur. Ezilme - kesilme gibi bir neden yoktur. Sinirlerin taşıdığı normal bilgililer örneğin dokunma bilgisi beyinde ağrı olarak yorumlanır. Suçlu ise sinirler, omurilik ya da beyinde ortaya çıkmış değişmelerdir. Bu değişmeler elle tutulmaz ve gözle görülmezler. Ağrı kesici ilaçların da bir faydası olmaz, çünkü ağrı kesici ilaçların keseceği bir ağrı yoktur. Beyinde ağrı algısını değiştiren, antiepileptik, antidepressan özellikteki ilaçlar faydalıdır. Bu ilaçlar da yetmediğinde beyni uyuşturan narkotik analjezik - uyuşturucu niteliğindeki ağrı kesiciler dediğimiz ilaçlara baş vurmak gerekebilir. Bu tür ilaçların bağımlılık yapma özellikleri ise kullanım alanlarını kısıtlar.

Ani başlayan ağrı ile kronik ağrıya yaklaşımda nasıl farklılık vardır?

Ani başlayan ağrı habercidir. Sebebini bulmak gerekir. Örneğin karın ağrısı olduğunda ağrı kesilmez, hasta izlenir, apandisit mi? diye bakılır. Sebep belli olduğunda ya da ağrı kronik hale gelmiş ise mümkün olan en kısa sürede ağrıyı kesmek uygun olur. Kronik ağrıda ortaya çıkan omurilik veya beyindeki kimyasal ve yapısal değişmeler ile ortada ağrı oluşturacak bir neden yok iken bile ağrı hissi vardır. Dokunmak şiddetli ağrı ile sonuçlanabilir.

Kanser ağrısı nedir? Farklı mıdır?

Kanser ölmesi gereken hücrelerin ölümsüz olması ile ortaya çıkan bir durumdur. Yer kaplama ve etrafa baskı yapma ile sinirleri gererek ya da sinir dokusunun etrafını sarıp onu sıkıştırarak, geçmeyen - şiddetli ağrılara yol açar. Damar yolu ile ya da beyin omurilik sıvısı yolu ile verilen narkotik analjezikler tedavide kullanılır ve beynin ağrı algısı engellenir.

Ağrı başka hangi bulgular ile birliktedir? Ağrı olduğunda ne yapmak gerekir? Kime gitmeliyim?

Şiddetli ve sürekli ağrı insan ruhunu bozar. Günlük yaşamın normal ritmi bozulduğunda dinlenememe, uykusuzluk, moral bozukluğu gibi durumlar görülür. Yaşamdan alınan zevk azalır, yaşam kalitesi bozulur. İlaç tedavisi yanı sıra psikolojik ve sosyal desteğe ihtiyaç duyulur.

Ağrı bir habercidir. Bu asla unutulmamalıdır. Haberin nereden geldiği ve ne önemde olduğu mutlaka ortaya çıkarılmalıdır. Sadece şikayete odaklanmak, hastaya bir bütün olarak görmeyi engelleyebilir. Ağrı ile ilgilenirken, ciddi sonuçları olan bir hastalık fark edilmeyebilir. Bu nedenle ağrı hangi sistemi ilgilendiriyor ise o sistem ile ilişkili uzmanlık alanındaki hekime gitmek uygun bir davranış olacaktır. Örneğin baş-yüz-boyun-sırt ve bel ağrıları için Nöroloji doktoruna, karın ağrısı için ise genel cerrahi doktoruna gitmek uygun olan davranışlar olacaktır.