Vekalet sözleşmeleri, kişilerin işlemlerinin takibi ve gereğinin daha hızlı bir şekilde yerine getirilmesi bakımından günümüzde son derece önem arz eden sözleşme türlerindendir. Bu yazımızda vekalet sözleşmelerine ve ne şekilde sona erdiklerine değineceğiz.
Vekalet sözleşmesi ile kişilerin, kendi yerlerine seçtikleri kişi ya da kişilere, yine kendi işlerini talep etmesi ve işlemlerini yerine getirmesi için yetki verdikleri bir sözleşmedir. Burada tayin edilen kişi vekil olarak isimlendirilir. Vekilin, vekalet verenin işini yapmayı üstlenmesi söz konusudur. Yapılacak işin kapsamı sözleşmede belirtilebileceği gibi işin niteliğine göre de belirlenebilir. Vekil, üstlendiği işi vekalet verenin istek ve arzusuna göre sadakat ve özenle yerine getirmekle yükümlüdür.
Vekaletnameler, genel ve özel vekaletname şeklinde verilebilir. Yine bir işin avukat ile takibinin gerçekleştirilebilmesi için vekaletname verilmesi gerekmektedir. Bir takım hususlar özel bir işin yapılmasına yönelik olduğu için özel vekaletnameye ihtiyaç duyulmaktadır. Örneğin; sulh olmak, tahkime başvurmak gibi konularda özel vekaletname gerekmektedir. Çeşitli konularda vekaletname verilebilmektedir. Örneğin; tapuda yapılacak işlemler için, veraset ve intikal işlemleri için, araç satışı-alışı için, gayrimenkul alım ve satımı için, ipotek kurmak için, şirketlerde hisse devri için, satış vaadi sözleşmesi yapmak için gibi nedenlerle vekaletname düzenlenebilmektedir.
Verilecek vekaletname bakımından kanunen belirlenmiş bir süre bulunmamaktadır. Tarafların aralarında akdettikleri vekaletnameyi belirli bir süre ile sınırlandırmaları mümkündür. Bunun yanı sıra genel vekaletname süresi 10 yıl olarak kabul edilmektedir.
Genel vekaletname en çok düzenlenen vekalet türü olarak karşımıza çıkmaktadır. Vekalet veren, vekili kendisi adına iş görmesi için yetkilendirmektedir. Özel vekaletname gerektirir işlemler haricindeki işlemler, genel vekaletname kapsamında yürütülebilmektedir. Bu anlamda kişiler haklarında yürütülen tüm yasal işlemlerin takibi bakımından bir avukata vekaletname verebilmektedirler. Burada avukatın müvekkil adına her türlü işlemi yapma ya da her türlü davayı görme üzerine aldığı vekaletname genel vekaletname olarak ele alınmaktadır. Bunun yanı sıra avukat adına vekaletname çıkarak kimsenin bir takım şartları taşıması gerekmektedir. Bu kişilerin akli dengesi yerinde olmalı ve yine 18 yaşını doldurmuş olmaları lazım gelmektedir. Bu durumda kişinin noterden vekaletname çıkarması mümkün olacaktır.
Yurt dışında yaşayan bir kimsenin vekaletname verebilmesi için izlemesi gereken farklı bir yol söz konusudur. Bu kişilerin en takın Türk Konsolosluklarından vekaletname düzenletme imkanı mevcuttur. Bunun yanı sıra vekaletnamenin yabancı noter tarafından düzenlenmiş olması mevzu bahis ise bu vekaletnameler üzerine yetkili makamlarca düzenlendiğine dair düşülecek olan bir şerh, geçerli ve kullanılabilir bir vekaletname olmasını sağlayacaktır.
Vekalet sözleşmeleri tarafların iradesi ile sona erebilmektedir. Taraflar istediği zaman vekalet sözleşmesini sona erdirebileceği gibi vekalet sözleşmesinin bir süre ile sınırlandırılmış olması halinde sürenin dolması ile de vekalet ilişkisi sonlanmış olur. Tarafların vekalet ilişkisini sonlandırması için sözleşmenin uygun bir zamanda sonlandırılması gerekmektedir. Aksi takdirde sözleşmeyi uygun olmayan zamanda sonlandıran taraf diğer tarafın bu işlemden ötürü doğan zararlarını tazmin etmek durumunda kalabilecektir.
Bunun yanı sıra vekalet ilişkisi taraflardan birinin ölmesi ile kendiliğinden de sona erebilir. Ölüm haricinde yine taraflardan birinin fiili ehliyetini kaybetmesi ya da iflas etmesi de vekalet sözleşmesini kendiliğinden sona erdirecektir.
Her ne kadar ölüm halinde vekaletname ilişkisi sona erecek olsa da tarafların bunun aksini kararlaştırmış olduğu durumlar da söz konusu olabilir. Bu çerçevede vekalet veren kişinin “ölümden sonra da” vekil olarak yetkilendirdiği sözleşmelerde, ölüm hali vekalet ilişkisini sonlandırmamaktadır. Noterde hazırlanan vekaletnamede vekaletin, vekalet verenin ölümünden sonra da geçerli olacağına dair bir hususun yer alması hakinde, vekil her türlü işlemi yapma imkanına sahiptir. Bu durumda azil hakkı murisin mirasçılarında olacaktır.
ÖNEMLİ NOT: Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir.