Aydın’ın tarihi hazinelerinden biri olan Tralleis Antik Kenti, sadece mimari yapılarıyla değil, sağlık ve turizm alanındaki köklü geçmişiyle de dikkat çekiyor. Tralleis kazı başkanı Prof. Dr. Murat Çekilmez, gazeteci Emin Aydın’ın tvDEN’de sunduğu Baş Başa programında, antik dönemde sağlık ve turizmin nasıl şekillendiğini anlattı. Prof. Dr. Çekilmez, antik çağ insanlarının sağlık anlayışı, tedavi yöntemleri, hamam kültürü ve Tralleis’in bölgedeki sağlık merkezleri arasındaki yeri hakkında kapsamlı bilgiler verdi.
TRALLEİS’İN TARİHİ VE SAĞLIK YAPILARI
Tralleis Antik Kenti’nin tarihine dair bilgiler veren Prof. Dr. Murat Çekilmez, kazı çalışmalarının 1996 yılında başladığını ve 2024 itibarıyla Cumhurbaşkanlığı kararıyla devam ettiğini belirtti. Antik kentin önemli yapıları arasında büyük bir tiyatro, stadyum, Roma villaları ve Anadolu’nun en büyük hamam-gimnazyum komplekslerinden biri bulunuyor.
Özellikle sağlıkla ilgili bölümler dikkat çekiyor. Yaklaşık 40.000 metrekarelik bir alana yayılan hamam-gimnazyum kompleksi, hem teorik hem de fiziksel eğitimin verildiği bir alan olarak kullanılmış. Prof. Dr. Çekilmez, “Burada çocuklar eğitim alırken aynı zamanda beden eğitimi de yapıyor, sağlıklarına büyük önem veriliyordu,” diyerek dönemin eğitim-yaşam anlayışına dikkat çekti.
HAMAMLAR SADECE TEMİZLİK İÇİN DEĞİLDİ
Antik çağda hamamların sadece yıkanma alanı olmadığını belirten Prof. Dr. Çekilmez, Romalıların yaşam kültüründe hamamların büyük bir yer tuttuğunu vurguladı. “Sabah erken saatlerde başlayan iş günleri öğlen sona erdiğinde, Romalılar günlerinin büyük bir kısmını hamamlarda geçiriyordu. Burası dinlenme, eğlenme, masaj ve güzellik ritüellerinin yapıldığı bir alandı,” dedi.
Tralleis’te yer alan hamam kompleksinin 2.000 kişiyi aynı anda ağırlayabilecek kapasitede olduğunu belirten Çekilmez, burada sadece suyla temizlenmenin değil, aynı zamanda sağlık ve güzellikle ilgili farklı hizmetlerin de sunulduğunu ekledi. Kompleks içinde sıcak su havuzları, teorik eğitim verilen derslikler, masaj ve bakım alanları, parfüm ve krem kullanımı için özel odalar da bulunuyordu.
ŞİFA MERKEZLERİ VE ASKLEPİOS KÜLTÜ
Antik çağda hastaneler yerine Asklepios Tapınakları olarak bilinen şifa merkezlerinin bulunduğunu anlatan Çekilmez, bu merkezlerde doktorların atası olarak kabul edilen Asklepias rahiplerinin görev aldığını belirtti. “Bu rahipler, Hipokrat’ın ortaya koyduğu bilimsel yöntemler öncesinde, hastaları rüya terapileri ve bitkisel ilaçlarla tedavi ediyordu. Antik dönemde sağlık anlayışı, uyku, telkin ve doğadan elde edilen ilaçlar üzerine kuruluydu,” dedi.
Tralleis’te henüz bir Asklepios Tapınağı bulunamasa da, antik metinlerde buranın bir sağlık merkezi olarak geçtiğine dair bilgiler olduğunu ekledi. Ayrıca, Aydın Üniversitesi kampüsüne yakın bir bölgede yer alan termal su kaynaklarının da antik çağdan beri şifa için kullanıldığı biliniyor.
BİTKİSEL TEDAVİ VE TRALLESLİ ALEXANDROS
Tralleis’in yetiştirdiği en önemli doktorlardan biri olan Trallesli Alexandros, milattan sonra 6. yüzyılda yaşamış ve özellikle akciğer hastalıkları, bağırsak kurtları ve kulak-burun-boğaz hastalıkları üzerine reçeteler yazmış önemli bir figür. Çekilmez, “Alexandros’un yazdığı reçetelerin bir kısmı günümüze kadar ulaşmış durumda ve bazı bitkisel tedavi yöntemleri hala kullanılabiliyor,” dedi. Antik dönemde ilaç yapımında tamamen bitkisel kaynaklara başvurulduğunu, ilaçların zeytinyağı ve bal gibi doğal koruyucular içinde saklandığını belirtti.
ANTİK DÖNEMDE HİJYEN VE KANALİZASYON
Sağlık turizminin konuşulduğu programda, antik çağdaki hijyen uygulamaları da ele alındı. Tralleis’te gelişmiş bir kanalizasyon sisteminin olduğunu anlatan Çekilmez, “Milattan sonra 5. yüzyılda yapılan kanalizasyon sistemi, yaklaşık 55 kilometrelik bir hattı kapsıyor. Atık sular bir arıtma sisteminden geçirilerek Büyük Menderes Nehri’ne ulaştırılıyordu. Bugün bildiğimiz modern şehir kanalizasyon sistemlerinin temel prensipleri, antik çağda da kullanılmıştı,” dedi.
ANTİK ÇAĞ’DAN GÜNÜMÜZE SAĞLIK TURİZMİ
Günümüzde sağlık turizminin giderek popülerleştiğini belirten Çekilmez, geçmişte Tralleis ve diğer antik kentlerin sağlık merkezleri olarak kullanıldığını hatırlattı. “Efes, Didim, Nysa ve Akaraka gibi merkezler, suyun iyileştirici gücü ve tapınaklarla desteklenen şifa yöntemleri sayesinde birer sağlık destinasyonu haline gelmişti. Bugün bu bölgeleri yeniden canlandırarak turizmi güçlendirebiliriz,” dedi.
Özellikle son yıllarda dijital arkeoloji ve yapay zeka kullanımıyla antik kentlerin daha iyi tanıtılabileceğini vurgulayan Çekilmez, sanal gerçeklik gözlükleri ve interaktif müzelerle bu tarihi alanların tekrar yaşanabilir hale getirilmesi gerektiğini söyledi.
TRALLEİS VE BÖLGENİN GELECEĞİ
Programın sonunda, Aydın’ın sağlık turizmi potansiyeline dikkat çeken Çekilmez, bölgedeki antik sağlık merkezlerinin doğru projelerle daha fazla turisti çekebileceğini belirtti. “Ağustos ayında Tralleis çevre düzenleme projesini tamamlamayı planlıyoruz. Bu düzenlemeyle birlikte ziyaretçi sayısını artırmayı ve sağlık turizmini güçlendirmeyi hedefliyoruz,” dedi.
Son olarak, Çekilmez antik çağdaki sağlık felsefesinin günümüzde hala geçerliliğini koruduğunu belirterek, “İyi beslenme, kaliteli uyku, doğru hareket ve ruhsal dinginlik; bunlar antik çağda da sağlıklı bir yaşamın temel taşlarıydı. Bugün modern tıbbın geldiği noktada bu kavramların hala önemini koruduğunu görmek, antik bilgeliğin ne kadar güçlü olduğunu kanıtlıyor,” diyerek sözlerini noktaladı. (SELİME AYDEMİR)
ÖNEMLİ NOT: Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir.