Aydın Adnan Menderes Üniversitesi (ADÜ) Halk Sağlığı Ana Bilim Dalı öğretim üyesi Prof. Dr. Didem Evci Kiraz, tvDEN ekranlarında Emin Aydın’ın sunduğu Baş Başa programına konuk olarak iklim değişikliği, çevre sağlığı ve halk sağlığı üzerine önemli açıklamalarda bulundu.
“ŞEHİRLER SAĞLIKLI VE DİRENÇLİ OLMALI”
Prof. Dr. Didem Evci Kiraz, dünya genelinde çevresel risklerin ilk sıralarda yer aldığını belirterek, şehirlerin geleceğe hazırlanması gerektiğini vurguladı. “Şehirler sağlıklı, güvenli ve dirençli olmalı. Bu, yalnızca bireylerin değil, yerel yönetimlerin ve tüm devletlerin ortak çabasıyla mümkün” diyen Evci Kiraz, özellikle iklim değişikliğinin şehirlerdeki yaşam kalitesini olumsuz etkileyebileceğini söyledi.
AYDIN’DA ÇEVRE SAĞLIĞI PROFİLİ GEREKİYOR
Prof. Dr. Evci Kiraz, Aydın’ın çevre sağlığı açısından avantajlı bir şehir olduğunu ancak yapılacak çok iş olduğunu ifade etti. Şehrin iklime duyarlı hastalıklar açısından değerlendirilmesi gerektiğini vurguladı. Prof. Dr. “2004 yılında Aydın için bir şehir sağlığı profili hazırladık ve bu çalışmalar sayesinde Aydın, 10 yıl boyunca Dünya Sağlık Örgütü’nün Sağlıklı Şehirler Programı'nda yer aldı. Ancak Büyükşehir statüsüne geçişle birlikte bu çalışmalar kesintiye uğradı. Aydın’ın suyu temiz, havası son yıllarda daha iyi, ancak toprağı ve tarımsal ilaç kullanımı konularında dikkatli olunmalı” diyerek sözlerine devam etti.
“İKLİME UYUMLU YAŞAM ŞART”
Küresel ısınma ile birlikte sıcaklıkların ve çevresel etkilerin giderek arttığını belirten Evci Kiraz, “2024, kaydedilen en sıcak yıl olarak tarihe geçti. Küresel sıcaklıklar 1,4 santigrat derece arttı ve bu artışın devam etmesi insanlık için büyük bir tehdit” dedi.
İklime uyumlu şehirler ve bireyler oluşturmanın önemine değinen Kiraz, insanların bireysel alışkanlıklarını gözden geçirmesi gerektiğini söyledi. “Bugün olduğumuz kişiden farklı bir birey haline gelmeliyiz. Yaşadığımız mekânların iklime uygun olup olmadığını kontrol etmeli, güneş koruyucu kullanmayı bir rutin haline getirmeliyiz" ifadelerini kullandı.
“İKLİME DUYARLI HASTALIKLAR ARTIYOR”
Aydın için en büyük çevresel tehditlerden birinin sıcaklık artışı ve buna bağlı sağlık sorunları olduğunu belirten Evci Kiraz, özellikle vektör kaynaklı hastalıkların artışına dikkat çekti: “Eskiden duyulmamış hastalıklar bile artık Aydın’da görülebilir. Sıtma, Batı Nil Ateşi, çingunya gibi hastalıklar sivrisinekler aracılığıyla bulaşabilir. Ayrıca su ve gıda kaynaklı hastalıklar da artabilir.”
“SAĞLIK ETKİ DEĞERLENDİRMESİ ŞART”
Evci Kiraz, büyük projelerde çevre etki değerlendirmesinin yanı sıra sağlık etki değerlendirmesi yapılması gerektiğini vurguladı. “Sağlık Etki Değerlendirmesi, büyük yatırımların insan sağlığı üzerindeki etkilerini ölçmek için hayati bir araç. Aydın’da bu tür değerlendirmeler yapılmadan projelere izin verilmemeli” dedi.
GENÇLERE VE BİREYLERE ÖDEV: BİLİNÇLENİN
Programın sonunda gençlere ve bireylere önemli bir çağrı yapan Evci Kiraz, çevre ve sağlık okuryazarlığının artırılması gerektiğini söyledi: “Öncelikle bireysel bilincimizi artırmalıyız. Nerede yaşadığımızı, çevremizin bize olan etkilerini sorgulamalıyız. Hekimlere, yaşadığımız sorunların çevresel etkilerden kaynaklanıp kaynaklanmadığını sormaktan çekinmeyin. Bu, bireylerin bilinçlenmesini ve sağlık sektörüyle çevre sağlığı arasında güçlü bir bağ kurulmasını sağlar.”
“GELECEK İÇİN ŞİMDİ HAREKETE GEÇMELİYİZ”
Evci Kiraz, konuşmasını şu sözlerle tamamladı: “Günü kurtarmak artık yeterli değil. Her birey, her kurum, her şehir geleceğe yatırım yapmalı. Biz akademisyenler, bu konuda üzerimize düşeni yapmaya hazırız. Ancak bunun topluma ve karar vericilere ulaşması için iletişim şart.”
PROF. DR. DİDEM EVCİ KİRAZ KİMDİR?
Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi mezunu olan Prof. Dr. Didem Evci Kiraz, yüksek lisansını Gazi Üniversitesi’nde, doktorasını Hacettepe Üniversitesi’nde tamamladı. Sağlık Bakanlığı’nda uzun yıllar görev alan Kiraz, 2004 yılından itibaren akademik çalışmalarını Aydın Adnan Menderes Üniversitesi’nde sürdürmektedir.
ULUSLARARASI GÖREVLERİ
Dünya Sağlık Örgütü (WHO): İklim değişikliği ve halk sağlığı konularında bilim kurulu üyesi. Küresel sağlık raporlarının hazırlanmasına katkı sağladı.
Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP):Türkiye’nin iklim değişikliği ve sağlık projelerinde uzman olarak görev aldı.
Avrupa Çevre Ajansı: Türkiye’nin Avrupa çevre standartlarına uyum projelerinde danışmanlık yaptı.
Ulusal Projeler: Türkiye’nin ilk İklim Değişikliği ve Sağlık Stratejisi’nin hazırlanmasında liderlik etti. (SELİME AYDEMİR)
ÖNEMLİ NOT: Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir.