Hukukçu ve sosyolog Zekai Savaşlar, tvDEN ekranlarında sunduğu Kuş Bakışı programında, insan hayatında karar vermenin önemi üzerine detaylı bir değerlendirme yaptı. Savaşlar'a göre, "insan hayatının en temel unsurlarından biri karar vermektir." İnsanlar, yaşamları boyunca büyük ya da küçük her konuda kararlar almak durumunda kalır. Bu kararlar bazen gelenek ve normlar ile belirlenirken, bazen de kişisel tercihler ya da toplumsal dinamikler ile şekillenir.
KARAR VERME MEKANİZMASI
Savaşlar, karar verme sürecinin farklı şekillerde gerçekleştiğini belirtiyor. "Bazı kararlar toplum tarafından belirlenmiştir. Mesela, bir gelenek olarak küçüklerin büyüklerin elini öpmesi, bireysel bir karar değil, toplum tarafından benimsenen bir uygulamadır." Bu tür kararlar, bireylerin kendi değil toplumun kolektif değer yargıları ile şekillenir.
Ancak, bireysel kararlar da önem taşır. "Bazı kararlar kişinin kendisini ilgilendirir. Zararlı maddeler kullanmak ya da belirli bir şekilde yaşam sürmeyi tercih etmek gibi. Ancak, bazı kararlar yalnızca kişiyi değil, ailesini ve toplumunu da etkiler. Kumar gibi alışkanlıklar sadece bireyi değil, ailesini ve ekonomik çevresini de olumsuz etkileyebilir."
TOPLUMSAL VE SİYASAL KARARLAR
Karar verme mekanizması sadece bireysel değil, siyasal ve toplumsal yönleriyle de önemlidir. "Toplumsal düzeyde karar verenlerin, aldıkları kararların uzun vadeli etkilerini düşünmeleri gerekir. Yanlış kararların faturaları nesiller boyu ödenebilir. "Atalar yapar, evlatlar öder" atasözü bu durumu özetleyen en doğru ifadelerdendir."
Savaşlar, tarihten örneklerle karar vermenin uzun vadeli etkilerini de gözler önüne seriyor: "Yakın tarihte Kenan Evren'in 12 Eylül darbesi sırasında aldığı kararları ele alalım. Yunanistan, 1968 darbesinden sonra NATO'nun askeri kanadından çekildi. Ancak, Kenan Evren'in vetoyu kaldırmasıyla Yunanistan tekrar NATO'ya dahil oldu. Bugün Ege Denizi'nde yaşanan sorunlar, adalar meselesi ve kıta sahanlığı problemleri, o dönemde verilmiş yanlış kararların bir sonucudur."
TARİHİ YANLIŞ KARARLARIN ETKİSİ
Benzer şekilde, Kıbrıs meselesinin de tarih boyunca verilmiş kararların bir sonucu olduğunu belirten Savaşlar, "1878 yılında Sultan Abdülhamid'in Kıbrıs'ı 98 bin altına 100 yılığına kiralaması, büyük bir yanlıştı. İngilizler I. Dünya Savaşı sırasında bu kiralamayı iptal ederek adaya el koydu ve o gün bugün Kıbrıs meselesi devam ediyor. Stratejik kararların basit çıkar hesaplarıyla alınmasının faturası, yüzyıllar boyunca ödeniyor," dedi.
KARAR ALIRKEN DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER
Savaşlar, bireylerin ve toplum liderlerinin karar alırken dikkat etmeleri gereken hususlara da vurgu yaparak, "Bilgi, tecrübe, normlar, gelenekler ve uzun vadeli düşünme yetisi olmadan verilen kararlar, sadece bugünü değil geleceği de etkiler. Bu nedenle, karar verirken sadece mevcut şartlara değil, uzun vadeli toplumsal etkilere de bakmak gerekir," ifadelerini kullandı.
Son olarak, Savaşlar "Toplumun geleceği, bireylerin ve liderlerin kararlarıyla şekillenir. Doğru karar vermek, bilgi ve tecrübeyle mümkün olur. Kısa vadeli çıkarlar yerine uzun vadeli toplumsal faydayı gözetmek, en önemli sorumluluklardan biridir" diyerek programını noktaladı. (SELİME AYDEMİR)
ÖNEMLİ NOT: Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir.