tvDEN’de Gazeteci Emin Aydın’ın sunduğu Baş Başa programına konuk olan Endokrinoloji ve Metabolizma Uzmanı Dr. Banu Öztürk Ceyhan ile Diyetisyen Rabia Yoran, çocukların sağlıklı beslenmesinin eğitim başarısına olan etkilerini ele aldılar. Programda, doğru beslenme alışkanlıklarının çocukların fiziksel ve zihinsel gelişimine katkıları, beslenmenin öğrenme üzerindeki rolü ve hazır gıdaların oluşturduğu tehlikeler geniş çaplı olarak tartışıldı. Uzmanlar, özellikle ebeveynlerin çocuklarının beslenme düzenini nasıl iyileştirebileceği konusuna dikkat çekti.
BESLENME VE BEYİN GELİŞİMİ ARASINDAKİ GÜÇLÜ BAĞLANTI
Programın açılışında Dr. Banu Öztürk Ceyhan, çocukların büyüme ve gelişme süreçlerinde beslenmenin hayati bir rol oynadığını vurguladı. Beyin gelişiminin ergenlik sonrasında dahi devam ettiğini belirten Ceyhan, “Çocuklar hala büyüyor; beyin gelişimleri ve sinir uçlarının tamiri sürüyor. Bu dönemde sadece beslenme değil, uyku ve egzersiz de çocukların hem fiziksel hem de zihinsel sağlığı için kritik öneme sahip” dedi. Özellikle Omega-3, B vitamini ve D vitamini gibi temel besin öğelerinin beyin fonksiyonları üzerinde güçlü bir etkiye sahip olduğunu ifade eden Ceyhan, bu besinlerin eksikliğinin öğrenme kapasitesini azaltabileceğine dikkat çekti.
Ceyhan, çocukların düzenli uyku alışkanlıklarının da en az beslenme kadar önemli olduğuna değindi. “Çocuklar gece en geç 10-11 gibi uykuya geçmeli. Gece boyunca büyüme hormonlarının düzgün şekilde salgılanması, gelişimlerinin devamı açısından büyük önem taşıyor” dedi. Ayrıca büyüme hormonu salgılamasının en verimli saatlerinin gece 2-3 arasında olduğunu belirten Ceyhan, “Gece yeterli uyku almayan çocuklar, fiziksel olarak gelişemediği gibi zihinsel olarak da geride kalabilirler” diye uyardı.
EBEVEYNLERİN ROLÜ VE BESLENME ALIŞKANLIKLARI
Diyetisyen Rabia Yoran ise çocukların sağlıklı beslenme alışkanlıklarını geliştirebilmeleri için ebeveynlerin önemli bir sorumluluğu olduğunu söyledi. “Ergenlikten önce ebeveynlerin çocukların beslenmesi üzerindeki kontrolü daha fazla. Ancak ergenlik çağında bu kontrol zorlaşır. O noktada çocukları doğru yönlendirmek, beslenme alışkanlıklarını kalıcı hale getirmek ailelerin görevi” diyen Yoran, ebeveynlerin de sağlıklı yaşam biçimi benimseyerek çocuklarına rol model olmaları gerektiğini vurguladı.
Yoran, ailelerin genellikle çocukları kontrol etmeye çalıştığını fakat kendi davranışlarını değiştirmediğini belirtti: “Çocuklar, sözlerimizden çok davranışlarımızı izleyerek öğrenir. Ebeveynler kendi beslenme alışkanlıklarını gözden geçirmeden, çocuklarının sağlıklı beslenmesini sağlamaları zor.”
YUMURTA, BALIK VE CEVİZİN ÖĞRENMEYE KATKISI
Dr. Banu Öztürk Ceyhan, öğrenmeyi destekleyen besin maddelerinden özellikle yumurtanın önemine değindi. “Yumurtada bulunan kolin maddesi, beyin hücreleri arasındaki iletişimi hızlandırarak öğrenme kapasitesini artırır. Günde 1-2 yumurta tüketen bir çocuk, öğrendiğini daha kolay hatırlar ve yeni bilgileri daha hızlı öğrenir” diyen Ceyhan, çocukların kahvaltılarında mutlaka yumurta bulundurmaları gerektiğini belirtti.
Balık ve deniz ürünlerinin ise zeka gelişimi üzerindeki etkisine dikkat çeken Ceyhan, “Omega-3 yağ asitleri ve iyot, çocukların beyin gelişiminde kritik rol oynar. Balık, çocukların daha zeki ve öğrenmeye açık bireyler olmalarını sağlar” dedi. Yine ceviz gibi kuru yemişlerin de beyin fonksiyonları için çok önemli bir Omega-3 kaynağı olduğunu ekledi.
HAZIR GIDALARIN TEHLİKESİ: FAST FOOD VE CİPS TUZAĞI
Programın bir diğer önemli konusu ise çocukların beslenme alışkanlıklarındaki en büyük tehditlerden biri olan hazır gıdalardı. Dr. Ceyhan, fast food ve abur cubur tüketiminin çocuklar üzerindeki olumsuz etkilerini şu sözlerle dile getirdi: “Hazır gıdalar, vitamin ve mineral açısından çok zayıf, ancak kalori açısından aşırı zengin. Bu gıdalar, büyüme çağındaki çocukların hem bedensel hem de zihinsel gelişimini olumsuz etkiler.”
Diyetisyen Rabia Yoran da aynı konuya değinerek, hazır gıdaların yalnızca çocukların kilo almasına değil, uzun vadede öğrenme yeteneklerinin zayıflamasına da neden olduğunu belirtti. “Çocuklar dışarıda ne yerse evde de aynısını talep eder. Eğer aileler fast food yiyor, gazlı içecekler tüketiyorsa, çocukların da bunu benimsemesi kaçınılmazdır” diyen Yoran, ebeveynlerin çocuklarına iyi örnek olması gerektiğinin altını çizdi.
KANTİNLERDE SAĞLIKLI SEÇENEKLER ARTMALI
Programda, çocukların okul kantinlerinde karşılaştığı beslenme seçeneklerine de dikkat çekildi. Dr. Ceyhan, kantinlerde genellikle sağlıksız atıştırmalıkların satıldığını belirterek, “Çocuklar okulda günün büyük kısmını geçiriyor ve bu süre zarfında genellikle cips, çikolata gibi abur cuburlar tüketiyorlar. Kantinlerde taze meyve, süt, tam tahıllı ürünler gibi sağlıklı seçenekler sunulmalı” dedi.
Rabia Yoran da bu konuda okul yönetimlerine sorumluluk düştüğünü belirterek, “Kantinlerde çocuklar için sağlıklı alternatifler sunulmalı. Okul, sadece eğitim verilen bir yer değil, aynı zamanda çocukların yaşam boyu sürdürecekleri alışkanlıkları edindikleri bir ortamdır. Sağlıklı beslenmeyi teşvik etmek de bu sürecin bir parçası olmalıdır” şeklinde konuştu.
OBEZİTE VE HAREKETSİZLİK TEHLİKESİ
Programda, çocuklar arasında artan obezite sorununa da değinildi. Diyetisyen Rabia Yoran, modern yaşamın getirdiği hareketsizlik ve yanlış beslenmenin obeziteyi tetiklediğini belirterek, “Çocuklar artık daha az hareket ediyor ve daha fazla kalori alıyor. Bu da obeziteyi kaçınılmaz hale getiriyor” dedi. Yoran, ebeveynlerin çocukları fiziksel aktiviteye teşvik etmesi gerektiğini vurgulayarak, “Dışarıda oynayan, spor yapan çocuklar hem bedensel hem de zihinsel olarak daha sağlıklı bireyler olur”* dedi.
Dr. Banu Öztürk Ceyhan ise çocukluk çağındaki obezitenin yalnızca fiziksel sağlık sorunlarına değil, aynı zamanda öğrenme üzerinde de olumsuz etkilere yol açtığını söyledi. “Karbonhidrat ağırlıklı beslenen ve hareketsiz kalan çocuklar, kısa sürede enerjilerini tüketirler. Bu da öğrenme kapasitesini düşürür ve dikkat dağınıklığına neden olur” dedi. Çocukların sağlıklı beslenme alışkanlıkları kazanmaları için ailelerin karbonhidratı sınırlayıp, protein ve lif yönünden zengin öğünler hazırlamaları gerektiğini belirtti.
BESLENME TAKVİYELERİ: NE KADAR GEREKLİ?
Programın son bölümünde, beslenme takviyelerinin gerekliliği ve doğru kullanımı üzerinde duruldu. Dr. Banu Öztürk Ceyhan, çocukların düzenli ve dengeli beslendiği takdirde çoğu zaman takviyelere ihtiyaç duymayacaklarını belirtti. “Omega-3, B vitamini gibi takviyeler, düzenli balık ve tam tahıllı gıdalar tüketen bir çocuk için gereksizdir. Takviyeler yalnızca doktor kontrolünde ve ihtiyaç doğrultusunda kullanılmalıdır” dedi.
Diyetisyen Rabia Yoran ise takviyelerin bilinçsiz kullanımının yarardan çok zarar getirebileceğini söyledi. “Gereksiz yere fazla vitamin almak, vücutta depolanamayan fazlalıkların dışarı atılmasına ve bu süreçte sağlığın olumsuz etkilenmesine yol açar. Takviye kullanmadan önce mutlaka uzman görüşü alınmalı” dedi.
EBEVEYNLER NE YAPMALI?
Programın sonunda her iki uzman da ebeveynlere yönelik önemli mesajlar verdi. Dr. Banu Öztürk Ceyhan, çocukların sağlıklı gelişimi için ebeveynlerin bilinçli ve duyarlı olmaları gerektiğini belirterek, “Çocuklarımızın gelecekte sağlıklı ve başarılı bireyler olmasını istiyorsak, beslenme, uyku ve hareket alışkanlıklarını küçük yaşlardan itibaren doğru bir şekilde kazandırmamız gerekiyor” dedi.
Diyetisyen Rabia Yoran ise ebeveynlerin sadece çocuklarını değil, kendilerini de bu sürece dahil etmeleri gerektiğini vurguladı. “Çocuğunuz sizin aynanızdır. Ona sağlıklı bir yaşam tarzı kazandırmak istiyorsanız, önce siz sağlıklı yaşamalısınız. Hep birlikte sağlıklı bir beslenme düzeni oluşturmak, çocuklarınızın yaşam kalitesini artıracaktır” diyerek sözlerini tamamladı (SELİME AYDEMİR)
ÖNEMLİ NOT: Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir.